Goed dat FVD de grootste is

Stamelend zat Sophie Hermans bij Jinek. Hoe het kan dat Forum voor Democratie de grootste ledenpartij van Nederland is? Daar had ze geen antwoord op. Pijnlijk, omdat zij de VVD-campagneleider is. De pil is zelfs nog bitterder, haar partij bleek slechts de op acht na grootste van het land.

Fundamenteel probleem

Het laat een fundamenteel probleem van de VVD zien. De partij kreeg de afgelopen Kamerverkiezingen ruim 2,2 miljoen stemmen. Terwijl nog geen 24 duizend mensen contributie betalen aan die club. Dat betekent dat slechts een kleine groep mensen invloed hebben op ’s lands machtigste partij.

Een tweede probleem steekt bij de liberalen nog duidelijker de kop op. Met zo’n klein ledental is ook de kandidatenpool klein. Met minder leden is ook het aantal personen dat iets voor je club wil doen kleiner. Zo groeit de kans dat incapabele figuren of ronduit rotte appels op vertegenwoordigende en bestuurlijke posities terecht komen.

Neerwaartse trend

Nou is dat niet alleen een VVD-probleem. Over het hele politieke spectrum zien we een neerwaartse trend. Zeker de traditionele partijen laten al jaren een dodenspiraal zien. Steeds minder mensen committeren zich aan een politieke partij. Inmiddels zijn slechts 316 duizend mensen lid van zo’n vereniging.

Ter vergelijking, alleen de omroep BNNVARA heeft al een half miljoen leden. De publieke omroepen samen komen zelfs op 2,5 miljoen uit. Je kunt je afvragen wat dat precies zegt. Al is het de moeite op te merken dat je volgens Haagse regels pas van voldoende maatschappelijk belang bent bij tenminste 50 duizend leden. Een norm waar geen enkele partij nu aan zou voldoen.

Blijkbaar sluiten burgers zich liever aan bij een omroep dan een partij. Terwijl de een de wereld kan veranderen en de ander hoogstens je blik daarop. Dat is niet alleen zorgelijk, het is raar. Zeker na een jaar waarin protesten, demonstraties en maatschappelijk ongenoegen de boventoon voeren. Het platgetreden Malieveld is een aanwijzing dat de betrokken burger geen fabeldier is. Dus zou je verwachten dat ledentallen stijgen, niet dalen.

Uitzonderingen op de ledencrisis

Gelukkig zijn er uitzonderingen op de ledencrisis. Niet alleen FVD, ook GroenLinks en de Partij voor de Dieren groeiden duidelijk. Naast dat die drie clubs het establishment uitdagen, hebben ze nog een andere overeenkomst: ze doen hun best om leden te werven. Gek genoeg is dat bijzonder. Van de traditionele grootheden deed alleen de PvdA onder Hans Spekman ooit een halfslachtige en mislukte poging tot groei.

Tegelijkertijd liggen ledenwerfcampagnes enorm voor de hand. Al was het maar om de grotere financiële steun of grotere campagne kracht van een leger leden. Aan gebrek aan interesse kan het niet liggen. Tenminste, als je de Kamerdebatten mag geloven. Rechts roept verongelijk dat niet naar 'het volk' wordt geluisterd, het midden zegt op te komen voor de grote ‘zwijgende meerderheid’ en op links zijn ze er voor 'de mensen'.

Animal Farm

Je zou dus kunnen roepen: Forum geeft het goede voorbeeld. Al zou dat te kort door de bocht zijn. FVD leden hebben verdomd weinig te zeggen. Wie de statuten van de club leest, waant zich in Noord-Korea. Het driekoppig bestuur bepaalt het reilen en zeilen van de partij en eigenlijk bepaalt alleen datzelfde bestuur wie er in het bestuur mogen zitten. Napoleon, Sneeuwbal en Schreeuwer uit Animal Farm hadden het niet beter kunnen bedenken.

Toch is het goed nieuws dat FVD de grootste ledenpartij van het land is. Het lijkt mij het moment voor andere politieke partijen om uit hun slaap wakker te schrikken. Mijn tip aan hen: Kijk niet als een bang konijn in de koplampen van de concurrentie, maar leer van ze. Kopieer ze niet in ideeën, aap ze niet na qua stijl en focusgroep je niet uit de malaise. Wees vooral jezelf en probeer behalve naar je kiezers te lúisteren, ze ook lid te maken. Want betrokken leden, daar wordt de hele democratie beter van.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV.