Wopke Hoekstra moet verzet tegen Europees schokfonds staken

Forum voor Democratie is wel duidelijk. De demotie van partijvoorzitter Henk Otten impliceert dat de Brexit-lijn gewonnen heeft. Dat is curieus omdat de Forum kandidaat voor het Europees Parlement, Derk-Jan Eppink nog op 19 februari 2014 in de Volkskrant schreef dat Nexit een slecht idee was.

"Het is een illusie te denken dat een genereus Brussel Nederland beloont met voordelige handelsrelaties. Nederland exporteert jaarlijks voor 120 miljard euro naar de EU. Dat schept 1,5 miljoen banen bij grotendeels kleine en middelgrote bedrijven. Zodra Nederland uit de gemeenschappelijke markt treedt, staat dat op het spel”, aldus Eppink. Kennelijk is hij met zijn keuze voor een Nexit partij als Forum een voorstander van hogere werkloosheid in Nederland. Kiezers die dat ook graag willen moeten dus vooral op Forum stemmen.

Niet eenduidig

Bij de VVD en het CDA is het Europa-beleid niet altijd eenduidig. Rutte houdt in het buitenland prachtige verhalen over Europa maar hier laat hij zich ontvallen dat Europese verkiezingen niet zo belangrijk zijn. ''Nationale verkiezingen in Frankrijk en Duitsland zijn veel belangrijker'', aldus de premier. Zou Rutte niet weten dat het Europees Parlement meer macht bezit dan het Franse parlement? Ongeveer de helft van onze wetgeving komt uit Europa en daarbij speelt het Europees Parlement een grote rol.

Bij het CDA spreekt men niet altijd met een mond. Wopke Hoekstra houdt een prachtige rede in Berlijn met allemaal waardevolle voorstellen maar het beruchte schokfonds voor de eurozone (buffer voor onverwachte economische tegenslag waarop eurolanden aanspraak kunnen maken) komt daar niet in voor. En dat terwijl in een recent rapport ‘Verandering en Vertrouwen’ (24 april 2019) van een aantal CDA prominenten wel degelijk gekozen wordt voor zo’n schokfonds.

De onhelderheid van het CDA op dit punt wringt des te meer omdat Wopke als aanvoerder van de beroemde Hanze Liga een ware kruistocht voert tegen een schokfonds. Dat is zorgwekkend omdat zijn kruistocht te weinig rekening lijkt te houden met de nieuwe krachtsverhoudingen in de EU.

Hanze Alliantie

Door de Brexit is de Frans-Duitse as sterker geworden. Daar komt nog bij dat Merkel door haar coalitieakkoord met de SPD al eind vorig jaar het schokfonds van Macron heeft omarmd. Nederland zal dat niet meer kunnen tegenhouden. Ook niet met de zogenaamde Hanze-alliantie.

Deze alliantie (Ierland, Letland, Litouwen, Denemarken, Zweden en Finland) oogt immers niet erg stevig. Ierland is bijvoorbeeld wel een verklaard voorstander van een schokfonds en de Baltische staten houden zich opvallend stil. Zweden en Denemarken zijn niet eens lid van de eurozone. Eigenlijk kan Hoekstra alleen maar rekenen op de steun van Finland.

Ook als Hoekstra succesvoller was geweest in het smeden van een sterke Hanze alliantie is het nog de vraag wat het oplevert. Het is voor Parijs een klein kunstje om te opereren namens de Zuidelijke lidstaten en met de steun van Merkel zit Macron er sowieso warmpjes bij. Blokvorming is mooi Wopke, maar dan moet je wel lid zijn van de winnende alliantie.

Mildere toon

Gelukkig slaat Hoekstra de laatste tijd een mildere toon aan. Tegenwoordig is hij bereid om een schokfonds te aanvaarden maar dan moet het geld wel gebruikt worden om de economieën van de armlastige lidstaten te hervormen. Dat is een verstandig voorstel want een monetaire unie waarin de geldstroom van rijk naar arm geen grenzen kent is geen lang leven beschoren. Daarmee is echter nog niet het laatste woord gezegd.

Een schokfonds impliceert namelijk niet dat er belastinggeld van het Noorden naar het Zuiden stroomt. Het schokfonds wordt immers gevoed met leningen op de kapitaalmarkt. Er is dus geen reden om de noodklok te luiden.

Voorts is er ook nog een geopolitiek belang gediend bij een schokfonds dat Hoekstra zou moeten aanspreken. De VS hebben voordeel van het feit dat de dollar de status bezit van de onbetwiste internationale reservemunt. Anders dan andere landen kunnen de Amerikanen relatief onbezorgd de geldpers aanzetten. Het geeft de VS de mogelijkheid om de dollar in te zetten voor politieke doeleinden zoals dat bijvoorbeeld nu gebeurt met Iran.

De Europese CEO’s stonden niet te juichen toen Trump hen verbood te investeren in Iran. Tegelijkertijd zijn er steeds meer landen die hun grondstoffen niet meer in dollars willen afrekenen. Stapje voor stapje wordt daarmee de bevoorrechte positie van de dollar ondergraven.

Eigen huis op orde

China weet dit als geen ander en hoopt in de toekomst met de renminbi de positie van de dollar over te nemen. Dat zou vanuit Europees perspectief nog ongewenster zijn dan de huidige suprematie van de dollar. De noodzaak om de eurozone te verstevigen wordt daarmee nog urgenter.

Indien de eurozone in de verre toekomst een kans wil maken om in aanmerking te komen als alternatief voor de dollar moet het echter wel het eigen huis op orde hebben. Een monetaire unie vereist immers een gemeenschappelijk monetair en financieel beleid en dat ontbreekt nu.

Een begroting voor de eurozone inclusief een banken-unie, kapitaalmarkt-unie, eurobonds en een gemeenschappelijk buitenlands en defensiebeleid zou de EU minder afhankelijk maken van het Amerikaanse politieke dollarbeleid dat steeds vaker botst met Europese belangen. Het schokfonds zal dan wel in dienst moeten staan van broodnodige economische hervormingen in het Zuiden.

Hoekstra toont zich in zijn Humboldt lezing gevoelig voor geopolitieke overwegingen. Het Nederlandse belang is niet gediend met een achterhoedegevecht tegen het schokfonds. Het is te hopen dat Hoekstra nog net op tijd de steven wendt.

Arend Jan Boekestijn is historicus en oud-VVD Kamerlid