Nederland is minder gelijk dan je denkt

“Wij willen dat Nederland werkt voor al die gewone mensen die hun steentje bijdragen. Dat is uiteindelijk waarom wij als partij er zijn,” vertelt Mark Rutte zijn partijgenoten op het VVD Festival. Als dat zo is, dan gaat er toch iets gruwelijks mis. Daarvoor hoef je maar naar de cijfers te kijken.

Niet iedereen profiteert

Op het eerste gezicht lijkt het fantastisch te gaan in Nederland. Het CBS kopte deze maandag zelfs: “Vermogen van huishoudens opnieuw gestegen.” Het doorsnee vermogen is zelfs tienduizend euro hoger dan vorig jaar. Alleen valt er iets op als je wat dieper in die tabellen duikt. Niet iedereen profiteert mee.

Nederland is minder gelijk dan je denkt. Het negatieve vermogen van de armste 10 procent is bijvoorbeeld 44,8 miljard. Dat is ongeveer het overheidsbudget van de Filipijnen. En de onderste 60 procent van Nederland heeft samen een eigen vermogen van 28 miljard. Dat is minder dan de top 6 uit de Quote 500 van dit jaar (29,7 miljard).

Sneuneuzen

Misschien lijkt dat logisch. Wie hard werkt en veel geld verdient, die profiteert daarvan. Dan kun je wel moeilijk doen over de sneuneuzen die het minder goed voor elkaar hebben, maar met een beetje inzet en wat harder werken komen zij er ook wel. Helaas is dat een mythe.

Wat inkomen betreft zijn we hier namelijk best gelijk. Wie veel verdient draagt ook meer belasting af. Nee, wie echt rijker wil worden heeft maar één ding nodig: geld. Gek genoeg word je dan ook een handje geholpen door de overheid. Het is een tegenstelling waar zelfs de president van De DNB over spreekt in De Volkskrant. “Eigenwoningbezit en pensioensparen worden op dit moment netto gesubsidieerd,” stelt Knot. De econoom Bas van Bavel voert al langer een strijd tegen die kromme realiteit. Hij rekende De Volkskrant voor dat inkomen vier keer zwaarder belast wordt dan vermogen. "Dat moet anders", vindt hij.

Fascinerende figuren

Het lijkt daarom verstandig om bij de verbouwing van het belastingstelsel volgend jaar daar iets aan te doen. Gebeurt dat niet, dan is het wachten tot de populisten opstaan. De geschiedenis leert namelijk dat zulke ongelijkheid ook grote politieke gevolgen kan hebben. Kijk bijvoorbeeld naar de VS van begin vorige eeuw.

Toen stonden fascinerende figuren als Huey Long en Franklin Delano Roosevelt op. Politici die met een flinke dosis jeu de rubberbaronnen en andere rijkaards te lijf gingen. In die kruistochten bliezen ze in het voorbijgaan het hele politieke establishment op. Het waren mannen die met trots het etiket populist droegen.

In Den Haag wordt gevoeld dat er iets moet veranderen. Afgelopen zomer pleitte Rob Jetten al voor een miljonairsbelasting. Ook CDA kroonprins Wopke Hoekstra liet al weten dat hij de koek anders wil verdelen. En als het Rutte echt gaat om 'de mensen in de witte busjes die om zes uur ’s ochtends bij het tankstation aan de koffie staan', zal ook de VVD zo’n positie in moeten nemen.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV