De Linkse Strijd om de Heimat

Nazi’s en rechtspopulisten hebben de Heimat veroverd en dat is fout. Het 'thuis' moet worden heroverd door links. Dat is de kern van een interessant gesprek van Sterre Lindhout met Sepp Dürr in De Volkskrant. De Duitse Groene-politicus vindt dat de liefde voor eigen afkomst onterecht wordt geclaimd door rechts. Hij wil dat zijn linkse vrienden de Heimat terugwinnen. Sepp staat daar niet alleen in, ook in Nederland heeft hij medestanders.

“Gezien?” vraagt SP-voorzitter Ron Meyer me zaterdagochtend per app. “Wie wil zich niet thuisvoelen. Dat is echt reteprogressief…” Meyer is het roerend met Dürr eens. Volgens hem is thuis zijn in je eigen omgeving bij uitstek een links thema. Vorig jaar speechte hij al in de Amsterdamse Stadsschouwburg over het 'heem', zijn Limburgse Heimat en hoe belangrijk die is. Het past precies in de koers die de SP onder zijn leiding vaart.

Electorale goudader

Meyer is de man die fel van leer trekt tegen de verengelsing. Hij is de supporter die sip kijkt naar het vreemdelingenlegioen dat voor zijn Roda JC op het veld staat. Hij is de jongen uit Heerlen die weigert uit zijn geboortestad te verhuizen. Het is liefde voor zijn streek, maar ook de politieke overtuiging dat mensen behoefte aan een vertrouwde thuishaven hebben. Dat denkbeeld zie je terug in de SP en dat is een electorale goudmijn.

De Heimat van de SP is iets anders dan het patriottisme van partijen op rechts. Je zult op een congres van de socialisten bijvoorbeeld geen generaal buiten dienst op het podium zien. Het vaderlandslievende verhaal van Meyer en Marijnissen klinkt veel meer als het ouderwetse CDA-geluid. Ze hebben het over geborgenheid en gemeenschapszin. Je hoort ze nog net niet het gezin tot hoeksteen van de samenleving verklaren.

Het is cultureel conservatief en links tegelijk. Een magische mix volgens deskundigen. Politicologen, politici en zelfs de staatscommissie parlementair stelsel zijn het daar over eens; in Nederland is er een grote groep linkse kiezers met cultureel conservatieve ideeën die zich nu niet gehoord voelt. De SP is duidelijk op zoek naar die politieke goudader. Daarin is ze niet de enige.

Progressief Patriottisme

Ook Lodewijk Asscher probeert met zijn “progressief patriottisme” precies die groep kiezers aan te spreken. Hij is bezorgd om mensen die de controle in hun eigen land en leven missen. Net als Meyer waarschuwt hij voor de kosmopolieten die de problemen van globalisering en gebrek aan gemeenschapszin weglachen. Een verhaal dat de afgelopen verkiezingen niet echt aansloeg.

Nog altijd staat Asscher achter zijn woorden. We horen hem hard tekeer gaan tegen de vrachtwagenchauffeurs uit Polen die Hollandse banen inpikken. Tegelijkertijd is hij fel op types als Baudet en Wilders die volgens hem de samenleving splijten. Het progressieve is patriottisme waar iedereen aan mee mag doen, maar waar maar weinig mensen voor in de rij lijken te staan.

The once and future liberal

Alleen bij GroenLinks lijken ze het identiteitsvraagstuk liever rechts te laten liggen. We horen Klaver wel vaak vertellen dat we in een mooi land wonen. In zijn essay De Empathische Samenleving lezen we dat links ook trots mag zijn op Nederland. Toch wordt tegenwoordig op de fractieburelen van GroenLinks een ander boek gelezen; The Once And Future Liberal van Mark Lilla.

Lilla is een liberale academicus die onlangs de knuppel in het linkse hoenderhok gooide. Hij heeft het gehad met het identiteitsdebat. Volgens hem gaat het niet om gender, afkomst of culturele diversiteit. Lilla wil dat links het weer over geld gaat hebben. Hij verwacht veel meer van een gevecht tegen een gemeenschappelijke vijand; het kapitaal. Een analyse die er bij Klaver en Co in gaat als koek.

De drie linkse partijen hebben dus allemaal wel wat met dat Heimat-denken. Bij de SP gaat het om geborgenheid en gemeenschapszin, bij de PvdA om een progressief patriottisme en GroenLinks is trots op Nederland maar kijkt vooral naar de sociaal-economische thema's. De grote vraag is nu bij welk verhaal de linkse kiezer zich meer thuisvoelt; dat van de Heimat of dat van de portemonnee.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV.