Trump drijft de twistzieke EU regeringen in elkaars armen

8 mei 2018 is een historische dag. Het is de dag waarbij de VS voor het eerst in decennia zonder een Europese partner acteert. Tijdens de Irakoorlog had Bush junior nog de steun van het Verenigd Koninkrijk en Spanje. Nu trekt de VS zich terug uit de Iran deal zeer tegen de zin in van de Europese regeringen. Europese regeringen willen immers graag handel drijven met Iran. Zij vinden het ook onverstandig om oude schoenen weg te gooien voordat men nieuwe heeft. Het bestaande akkoord kent serieuze tekortkomingen maar biedt wel verificatie. Trumps eigen Minister van Defensie Mattis vindt dat het akkoord werkt. Geen akkoord impliceert dat er helemaal geen controle meer is. Zou het niet beter zijn, stelde Macron in het Witte Huis voor, om het bestaande akkoord aan te vullen met nieuwe afspraken? Trump had er geen boodschap aan en trok zich terug uit het akkoord.

Met nog weer een Amerikaanse Alleingang nemen de breuklijnen tussen VS en Europa toe. Op milieugebied liet Trump Parijs al los. Binnen de NAVO bestond hij het om de bijstandsclausule te relativeren. Brexit vond hij een verstandig idee. Het lukte hem niet om zijn bewondering voor Poetin onder stoelen of banken te steken. Het zijn voor atlantici zware tijden.

Trump krijgt iets voor elkaar waar opeenvolgende Europese regeringen faalden. Zijn onbehouwen optreden en zijn neiging om Europese adviezen direct naast zich neer te leggen drijft de Europese regeringen in elkaars armen. Zo heeft hij het voor elkaar gekregen dat Emanuel Macron, Angela Merkel en zelfs Boris Johnson aan dezelfde kant van het touw trokken. Zowel Duitsland, Frankrijk als het Verenigd Koninkrijk willen immers het akkoord met Iran handhaven. Trump slaagde er in om het post-Brexit Verenigd Koninkrijk, dat zo hoopte op een herleving van de special relationship, in een kamp te krijgen met Frankrijk en Duitsland. Voorwaar geen geringe prestatie!

Trump vroeg het onmogelijke van Europa. Hij stelde Europa voor een dilemma dat het juist wilde ontwijken. Europa kon zelf de internationale deal met Iran in de lucht houden maar dan werden de Europese bedrijven getrakteerd op Amerikaanse sancties, of Europa doet mee aan de Amerikaanse poging om het regime in Iran af te zetten zonder Europese inspraak en met als gevolg dat het Midden Oosten ontploft met alle vluchtelingenstromen van dien. Geen wonder dat Frankrijk, Duitsland en het VK het Amerikaanse dreigement naast zich neerlegden.

Verdeeldheid

Of we het leuk vinden of niet, de Westerse wereld is verdeeld. De VS zit in een kamp met Israël en Saoedi Arabië die eveneens het bloed van de Ayatollahs kunnen drinken. Het andere kamp is in potentie machtiger: China, Rusland, Iran, Europa, Japan, India, Australië en Canada. Dit kamp wil de deal met Iran handhaven en wijst een oorlog met Iran af.

De verdeeldheid zal bovendien alleen maar toenemen. Nu de VS sancties uitvaardigen tegen Europese bedrijven die met Iran zaken doen zal Europa bijna gedwongen worden om handelspolitiek terug te slaan. Deze nachtmerrie plus de reeds bestaande handelsoorlog met China en trouwens ook Europa maakt breuk in Westen alleen maar erger. Er zijn al denkers die menen dat Europa een Machiavelliaans moment beleeft en aansluiting moet zoeken bij China!

Maar Noord-Korea dan? Moet Europa niet toegeven dat Trumps voortvarendheid daar niet succesvol is? Dat succes moeten wij echter nog maar afwachten. Als Trump een deal met Iran opzegt, waarom zou Kim nog met hem zaken willen doen? Bovendien, als Kim zijn kernwapens opgeeft dan is hij zijn machtspositie zowel intern als extern kwijt.

Decennialang heeft de pax Americana Europa en ons land veiligheid geboden. Door Trumps relativering van de Atlantische verzekeringspolis, Poetins en Xi’s machtsontplooiing rest Europa niets anders dan eindelijk politiek volwassen te worden en de verdeeldheid in toom te houden. Merkel, Macron en Johnson hebben deze ijzeren logica al doorgrond. Zal de politieke dwerg zich ontpoppen tot een reus?