Wat het ‘gelul’ van Rutte zegt over zijn relatie met het CDA

Na een standje van de Kamervoorzitter kon het debat verder. En het nieuwtje werd snel verdrongen door een foto van Rutte in een Toppers-outfit en de aankomst van Sylvana Simon in de politiek. Zo gaat dat nu eenmaal.

Totale nonsens

Maar het is de tweede openlijke woedende uitval van Rutte richting het CDA in een maand tijd. Hield hij het vorige maand nog beschaafd bij ‘totale nonsens’ richting CDA-Kamerlid Omtzigt tijdens het MH17-debat, een maand later schakelt hij een tandje verder naar ‘gelul’.

Halbe Zijlstra deed daar in zijn speech

op het VVD-congres nog een schepje bovenop: ‘Het is niet onze premier die de meningsuiting wilde beperken, onze minister van Justitie zou een cartoonist niet door een arrestatieteam van zijn bed laten lichten, en onze partij zou nóóit de sharia invoeren als de meerderheid dat zou willen. Dat zijn de Balkenendes, de Hirsch Ballins, de Donners en Buma’s van deze wereld. De VVD is wél bereid onze vrijheden te verdedigen.”

Verantwoordelijkheidsvakantie

Het tekent de verslechterde verhoudingen tussen het CDA en de VVD. Vond de VVD al een tijdje dat het CDA op ‘verantwoordelijkheidsvakantie’ is door niet mee te doen aan deals tussen regering en oppositie, het laatste jaar is het persoonlijk geworden tussen het CDA en Rutte.

De logica van Rutte is die van een bondscoach: het resultaat telt. Ebru Umar is in Nederland, met dank aan diplomatieke inzet. Ze kreeg beveiliging, een advocaat, peptalk van Rutte via telefoon en sms en Koenders kaartte de zaak op regeringsniveau aan. En Rutte zette zijn eenmalig bruikbare joker in: hij verzilverde zijn relatie met de Turkse minister-president Davutoglu net op tijd voordat deze van het toneel verdween. Ebru was na ruim twee weken weer thuis. Schaakmat, Erdogan.

Ruk naar rechts

Bloemen en complimenten? Nee. Het CDA gunt Rutte zijn succes niet. De premier was te langzaam, Koenders niet gehaaid genoeg en de regering zou buigen voor Erdogan. De wapenfeiten telden niet voor het CDA, wel het gebrul van de Hollandse leeuw waarmee het diplomatieke wapengekletter beleden had moeten worden. Brullen in plaats van regelen. Het is als een pleidooi voor aanvallend en attractief, maar verliezend voetbal. Het tekent het CDA dat flink naar rechts aan het schuiven is en zich met schonehandenpolitiek wil bewijzen als enige geloofwaardige partij op rechts. Afzijdig in het Oekraine-referendum, tegen het compromis met Turkije, aan de kant van boze nabestaanden in het MH17-dossier. Als kritische buitenstaander is alles wat wijst op een in elkaar gedraaid compromisworstje uit de Haagse VVD-kliek verdacht. Laat het de oude Donner maar niet horen.

Wie het CDA in de weg staat? Rutte. Het CDA ruikt dat zijn houdbaarheidsdatum aan het naderen is. De vele compromissen die hij moet maken en de vage beantwoordingen die daarmee gepaard gaan breken hem langzaam op. Tijdens de volgende formatie denkt het CDA dat rechts gaat winnen en de PVV buitenspel staat. Wie de grootste op rechts wordt, de VVD of het CDA, heeft de premierskandidaat in huis. En Buma maakt een goede kans bij een flink versplinterde uitslag. Mits Rutte, heer en meester in grote coalities met Jan en alleman, er niet meer is. Dus slaat het CDA Rutte om de oren.

Gewoon niet meedoen

Het is een riskante strategie. Wat als het CDA niet de grootste partij wordt en weer ouderwets compromissen moet sluiten? In CDA-kringen hoor je al een scenario rondzingen: als ze niet flink winnen en de eerste worden, zouden ze zo maar eens de formatie kunnen frustreren. Gewoon niet meedoen. Laat ofwel de VVD zich maar verder ongeloofwaardig maken met een grote coalitie met linkse partijen, ofwel de kiezer de kaarten opnieuw laten schudden. Je voelt dat Rutte al weer langzaam aan het ontploffen is terwijl het CDA er met de buit vandoor gaat óf nog een paar jaartjes verantwoordelijkheidsvakantie neemt.