Applaus voor Dries van Agt!

In het mediaforum op NPO Radio 1 van gisteren spraken oud-Kamervoorzitter Gerdi Verbeet en MAX-directeur Jan Slagter schande van de uitspraken van Van Agt. "Niet chique" zei de oud-Kamervoorzitter en "Dit kan echt niet", zei de omroepbaas. Verbeet maakte er zelfs een heuse jij-bak van: "Moet je kijken wie het zegt. Van Agt is zelf 86. Dat je dit zegt over mensen, betekent dat je eigen vermogens wat aan het afnemen zijn. Anders doe je dit niet."

Voormalig koningin Juliana kon zich niet meer verdedigen, merkte Verbeet op. Daar heeft Verbeet natuurlijk gelijk in, maar waarom zou Juliana zich eigenlijk moet verdedigen als ze verstandelijk niet meer helemaal in orde is? Dementie is niet iets om je voor te schamen. Het is vaak heel verdrietig voor de familie, dat zeker, maar je kunt er niks aan doen. Dus waarom zou er, zoveel jaar na dato, geheimzinnig over gedaan moeten worden? Waarom moet geheim blijven dat ons voormalige staatshoofd kennelijk dementeerde? Nergens voor nodig lijkt me. Dementie kan iedereen overkomen, of je nou koningin, stratenmaker, buschauffeur of minister-president bent.

Belangrijker nog: is het niet relevant dat we weten dat Juliana dementeerde tijdens haar koningschap? Dat lijkt me eigenlijk wel. De koning(in) maakt deel uit van de regering, is nauw betrokken bij het bestuur van ons land. Dat is een serieuze baan, met veel verantwoordelijkheid. Het is niet handig als er dan iets aan je verstandelijke vermogens schort. Voor de koningin zelf niet, maar ook voor ons land niet.

Als het waar is, wat Dries van Agt vertelde (waar ik voor het gemak maar even van uitga), is het volgens mij goed dat we dat weten. Want dat is super relevant. Ik zou zeggen: applaus voor Dries van Agt!

Sterker nog: ik zou veel meer willen weten, in plaats van minder. Wanneer kreeg Van Agt de indruk dat het niet meer zo goed ging met de hersens van de koningin, en bij welke besluiten is ze toen nog betrokken geweest? Zaten daar kabinetsformaties bij bijvoorbeeld, waar het staatshoofd in die tijd nog veel invloed op kon uitoefenen? Kortom: welke invloed heeft de kennelijke dementie van het staatshoofd in die tijd gehad?

Jan Slagter stelde in het Mediaforum voor premier Rutte te bevragen over de loslippigheid van Van Agt, maar deze vragen lijken me veel relevanter om te stellen. Ik zie niet in waarom het problematisch zou zijn als die vragen meer dan 35 jaar later worden beantwoord. Volgens mij kunnen we daar alleen maar wat van leren. Bijvoorbeeld: wat doen we als deze situatie zich weer voordoet?

Want, dat moeten we natuurlijk wel aantekenen: als de koningin echt niet meer functioneerde, was daar maar 1 iemand verantwoordelijk voor: de premier, Dries van Agt. Hij heeft volgens de Grondwet de taak in te grijpen als de koning niet (meer) functioneert.

Zijn openhartigheid van nu valt te prijzen, over zijn daadkracht van toen zijn nog wel wat vragen te stellen…

Tijs van den Brink is presentator van Dit is de Dag