Groot onderzoek naar rol protestantse kerk in slavernij: 'Kerken zijn medeschuldig'

Waarom het onderzoek zich specifiek richt op de protestantse kerk en niet op de katholieke, dat weet Stipriaan niet. "Dat vind ik zelf ook vreemd. In 2013 heeft de Raad van Kerken in Nederland zijn excuses aangeboden voor de betrokkenheid bij het slavernijverleden. Nu wordt er een tweede stap gezet, maar de katholieke kerk is wat afstandelijker en voorzichtiger. Waarom precies is mij niet helemaal duidelijk. Maar het is wel een consequente voortzetting van wat die kerk al eeuwenlang doet. Ze hebben een wisselend standpunt en het komt erop neer dat ze uiteindelijk niet veel doen", aldus Stipriaan in NOS Met het Oog op Morgen.

Medeschuldig

"Er is heel veel onderzoek gedaan naar de slavernij en in de meeste onderzoeken wordt er wel iets gezegd over de rol van de kerken. Maar het is goed dat er nu een groot onderzoek komt dat alles bij elkaar veegt in één groot overzicht. Bovendien zijn er nog archieven waar nauwelijks in gekeken is, dus er valt nog wel het een en ander te ontdekken. Ongetwijfeld zal daaruit blijken dat de kerken medeschuldig zijn geweest aan het slavernijsysteem. Daar is geen twijfel over mogelijk."

Slavenhandel is volgens Stipriaan lang goedgepraat door de kerk. "De kerken profiteerden op alle mogelijke manieren van het kolonialisme. Ze hadden aandelen in schepen en plantages. En hadden zelf ook slaafgemaakte Afrikanen in dienst." Een ander voorbeeld van de sporen van de slavernijgeschiedenis in de kerkelijke geschiedenis zijn de praalgraven van slavenhandelaren in Nederlandse kerken. Deze handelaren en ook plantage-eigenaren deden ook grote donaties aan de kerk en betaalden predikanten die in Suriname waren voor zending soms uit in slaafgemaakten.

Gezwegen

Er waren ook tegenstanders van de slavernij, aldus Stipriaan. "Er zijn altijd predikanten geweest die riepen dat de slavernij tegen het christelijk geloof is, maar er waren ook predikanten die met de Bijbel in de hand de slavernij verdedigden. Dat zijn individuele gevallen. Als instituut hebben de kerken eigenlijk altijd gezwegen."

Stipriaan benadrukt dat het belangrijk is om naar het verleden te kijken. "Je moet je geschiedenis kennen om het heden en je positie in het heden te begrijpen. Dat betekent dat je moet nadenken over de erfenissen van het kolonialisme, zoals racisme in onze samenleving. Het gesprek moet ook gaan over hoe we in het hier en nu omgaan met de nazaten van de slaafgemaakte Afrikanen."