Hoe groen is onze groene stroom?

December 2015, bijna alle landen komen tot overeenstemming om een bijdrage te leveren aan het terugdringen van de uitstoot van CO₂. Uiteindelijk zou dit ertoe moeten leiden dat de temperatuur met niet meer dan 1,5 graad zal stijgen, maar zekerheid daarover is er allerminst.

De Europese Unie nam de doelstelling al sinds 2007 serieus met het opstellen van de routekaart voor hernieuwbare energie. Vastgelegd werd dat 20% van het energieverbruik in de EU in 2020 afkomstig moet zijn van hernieuwbare energie.

Nederland hobbelde in tegenstelling tot andere landen achter de doelstelling aan. Ook bij het Energie Akkoord, dat in 2013 werd vastgesteld, werd de doelstelling van Nederland toch lager dan de EU wenste. Nederland streeft naar 14% hernieuwbare energie in 2020 en 16% in 2023. Recent werden de cijfers van 2016 bekend gemaakt door het CBS. Met een magere 5,9 % lijken we zelfs de lage doelstelling niet te halen in 2020.

Groene stroom

Maar hoe kan dat, terwijl zoveel Nederlanders toch groene stroom gebruiken? Daarvoor duiken we in het systeem van groene stroom, want hoe weten we zeker dat de groene stroom ook echt groen is?

We vroegen het aan Markus Schmidt van WISE, een organisatie die samen met Greenpeace en de Consumentenbond jaarlijks onderzoek doet naar het duurzame karakter van de stroomleveranciers. "Kijk de elektronen in de kabels zijn niet te scheiden. Duurzame elektriciteit wordt gecertificeerd met Garanties van Oorsprong. Het betekent dat als je dicht bij een kolencentrale woont, je elektriciteit waarschijnlijk daar vandaan komt, maar dat de leverancier Garanties van Oorsprong heeft gekocht om er duurzame stroom van te kunnen maken", aldus Markus Schmidt.

Import

Het grote probleem is dat we in Nederland te weinig duurzame elektriciteit produceren voor de grote vraag van consumenten. Dus: importeren maar! En daar gaat het fout, legt Schmidt uit. "Er worden op grote schaal Garanties van Oorsprong gekocht in Noorwegen en IJsland, van bestaande waterkrachtcentrales, die geen enkele bijdrage leveren aan het verder uitbreiden van de capaciteit van duurzame energie."

IJsland

Vooral IJsland is een apart geval, ontdekken we. Elektriciteit exporteren is daar daadwerkelijk onmogelijk: er loopt geen enkele kabel naar een ander land.

We bellen Ragnar Sigurbjörnsson, hij onderhoudt het systeem van Garanties van Oorsprong in IJsland bij netbeheerder Landsnet. "In IJsland gebruiken we alle stroom helemaal zelf." En ja, niet alleen helemaal zelf, zelfs internationale bedrijven zoals aluminiumsmelter ALCOA en bitmining gigant Genesis Mining trokken naar IJsland vanwege de duurzame elektra.

Wassen neus

Maar hoe zit dat dan als IJsland veel Garanties van Oorsprong verkoopt? Sigurbjörnsson legt het uit: "Voor ieder certificaat dat we verkopen krijgen wij grijze stroom terug. In feite hebben we nog maar 20% duurzame elektriciteit over voor ons zelf."

Markus Schmidt bevestigt dit aan de hand van de jaarcijfers van het internationale orgaan (AIB), dat de certificaten controleert. "In 2016 was 20% inderdaad groene stroom. 60% kwam van fossiele oorsprong en maar liefst 20% is afkomstig uit kernenergie.” En de IJslanders, wat vinden zij hier van? Sigurbjörnsson vertelt dat het amper discussie oplevert, zij gebruiken immers in hun beleving gewoon duurzame elektriciteit.

Bas Eickhout, Europarlementariër voor Groen Links en rapporteur duurzame energie vindt ook dat het systeem daarom op de schop moet. "Landen zullen veel meer verplicht moeten worden zelf de doelstellingen te halen, de handel levert gewoon te weinig op, dat heeft dit systeem wel bewezen."

Ook moet er een flinke versnelling komen vindt Eickhout. "We hebben in het Europees Parlement recent de doelstellingen voor 2040 besproken en die moeten hoger vinden we. De Commissie stelde 29% voor, wij vinden dat je moet streven naar 40%. De energiesector kan het namelijk, door te investeren in wind- en zonne-energie. Bij andere sectoren, zoals vervoer en landbouw zal het nog moeilijk genoeg worden."

Opletten

Maar ook zelf kunnen we een bijdrage leveren, legt Markus Schmidt van WISE uit. "Uit ons onderzoek, dat we jaarlijks doen, kun je als consument wel duidelijk zien welke energieproducenten wel investeren in Nederlandse duurzame energie. In plaats van een ruil met landen als Noorwegen en IJsland, kun je wel degelijk hier vergroenen."

Luister hier de uitzending van Reporter Radio.