Singaporees streven: het beste onderwijs ter wereld

Nog nooit gebeurde het dat in deze PISA-test één land op zowel wiskunde, taal en natuurwetenschappen het beste was. Totdat Singapore mee ging doen. In de hele wereld kijken leraren met jaloezie naar deze uitslagen. Hoe krijgt het kleine Aziatische stadstaatje dit voor elkaar?

Journalist Luuk Ex zoekt het uit. Samen met zijn broer, leraar Erik Ex, is het de laatste etappe van een lange onderwijsreis. In een oud Volkswagenbusje bezoeken ze scholen in landen als Finland, Estland, Rusland, Turkije, Georgië en India. Ze spraken met leerlingen, docenten en onderwijsonderzoekers op zoek naar goed onderwijs. Het beste bewaarden ze tot het laatst: Singapore.

Mysterieus succes

Onderwijs werd essentieel voor het land dat in 1965 onafhankelijk werk. Het stadstaatje zonder natuurlijk hulpbronnen zag het als een van dé pijlers in de strijd om voortbestaan tussen grootmachten Maleisië en Indonesië in. Premier Lee Kuan Yew (1965 – 1990) hamerde keer op keer op het belang van het onderwijs. Singapore moest een modern welvarend en zelfbewust land worden. Het onderwijs zou een basis worden onder dit streven. Er moest een kenniseconomie worden opgebouwd. Ondertussen werden in de klas de verschillende bevolkingsgroepen tot een eenheid gesmeed.

Als de broers in Singapore aankomen is het moeilijk te achterhalen hoe de Singaporezen het nou precies doen. Ze bezoeken de Nanyang Girls’ High School, de meest prestigieuze school van het land. Op deze school behalen leerlingen de beste resultaten van Singapore. Hoe ze dat doen blijft echter een mysterie voor Erik. Hij ziet klassen met soms wel 36 leerlingen, er liggen telefoons op tafel. De lokalen hebben niet eens airconditioning. Toch wel wonderbaarlijk in het tropische Singapore. Is dit het nou?

Werkethos

Dan worden ze gewezen op de Singaporese werkethos. In Singapore is de schooldag klaar om een uur of drie. Maar dat betekent niet dat er gestopt wordt met leren. Singaporese kinderen zijn de hele dag bezig. Erik en Luuk kijken op de bovenste verdieping van een winkelcentrum. Overal zijn bijlesinstituten. Singaporese ouders zijn overtuigd van het belang van bijles. Als kinderen een vak goed kunnen willen de ouders dat ze het meest uit hun talent halen.

Kortom, naar bijles. Als een kind een vak nog niet goed kan, gaat een tegenovergestelde redenering op: voor dit vak moeten ze bijblokken. Kortom, ook naar bijles. Veel Singaporees onderwijs vindt dus helemaal niet in de scholen plaats. De Singaporese bijlesindustrie is enorm. Sommige bijlesdocenten zijn zo beroemd dat ze meer dan een miljoen per jaar omzetten. Ondertussen zijn de Singaporese kinderen elke dag druk.

Tegenwoordig begint dat al van jongs af aan. Steeds meer Singaporese peuters en kleuters gaan niet naar de crèche, ze gaan naar preschool. De broers zien hoe de allerjongste Singaporezen spelenderwijs worden voorbereid op het schoolse leven. De preschools zijn professioneel georganiseerd. Kinderen worden spelenderwijs blootgesteld aan rekenen, Chinees en lezen. Dat is een serieuze zaak voor de Singaporezen. De ontwikkeling van de eerste jaren zijn essentieel voor het verdere leven.

Gedegen

In Singapore is er ondanks de goede resultaten ook felle kritiek op het eigen systeem. Jason Tan is beleidsonderzoeker bij de Singaporese lerarenopleiding. In een interview met de broers stelt hij dat het onderwijs teveel gericht is op prestatie. Voor ouders is onderwijs een wedstrijd geworden. Iedereen probeert het beste van de groep te zijn door dure bijles en voorschoolse educatie. Volgens Tan komt ondertussen het welzijn van kinderen in gevaar.

Ondertussen ziet hij ook de goede kanten van het systeem. Het is uitzonderlijk strak georganiseerd. Het ministerie van onderwijs en de lerarenopleiding (voor het hele land is er één) hebben nauwe banden met de scholen. De nieuwste onderwijskundige inzichten uit het buitenland kunnen snel en gemakkelijk worden ingevoerd. Daarnaast krijgen nieuwe leraren een gedegen opleiding. De studenten krijgen zelfs betaald tijdens hun studietijd. Op deze manier worden talenten aangetrokken. Als ze klaar zijn met studeren kunnen ze zich specialiseren binnen het systeem. Ze worden binnen de scholen nog verder opgeleid.

Lessen

Maar wat kunnen we in Nederland nu leren van Singapore? Gek genoeg zowel hoe het niet moet als hoe het wel kan. De zesjescultuur in Nederland is aan het verdwijnen. Ook hier wordt steeds meer uitgegeven aan bijles en de druk wordt steeds hoger. Dr. Louise Elffers schreef hier het veelgeprezen ‘De Bijlesgeneratie’ over. Elffers stelt dat Nederland langzaam maar zeker afstevent op een situatie die vergelijkbaar is met de Singaporese.

De bijlesindustrie blijft groeien, zelfs voor kinderen in de basisschoolleeftijd. VMBO is voor veel ouders niet goed genoeg, onderwijs wordt een wedstrijd. Ondertussen kunnen we ook leren het wél kan: Singapore heeft jarenlang geïnvesteerd in onderwijs. Het ministerie, de lerarenopleiding en de scholen zijn ijzersterk georganiseerd en liggen op één lijn. Iets wat nauwelijks van Nederland gezegd kan worden. In de vroege jaren is er geïnvesteerd in professionals met een gedegen opleiding. In Nederland zijn crèches duur. Crècheleiders hebben vaak een MBO-opleiding. Ook biedt Singapore aankomend docenten een lucratieve toekomst. Op die manier trekken ze ambitieuze mensen aan.

In Singapore is het ministerie alweer bezig met de volgende verandering. De kinderen moeten mondiger en gelukkiger worden. Daarvoor wordt over de grenzen gekeken, zoals Singapore al een halve eeuw doet. En waar wonen volgens PISA (de onderwijsvergelijkingslijst) de mondigste en gelukkigste kinderen? U raadt het al: hier in Nederland.

Vanavond om 19 uur in Reporter Radio