Orgaandonatie na euthanasie nog altijd een dilemma

Wie wel geschikt?

In 2022 doneerden dertien mensen hun organen na hun euthanasie: 0,17% van alle mensen die afgelopen jaar euthanasie ondergingen. Dit zeer lage percentage komt deels doordat slechts een klein deel van alle euthanasiepatiënten geschikt is. Mensen met kanker vallen bijvoorbeeld af; zij vormen de grootste groep die euthanasie verleend wil krijgen.

In werkelijkheid is slechts 10% van alle euthanasiegevallen geschikt voor orgaandonatie. Mensen met bijvoorbeeld een spier- of zenuwaandoening kunnen hun organen doneren, of mensen die psychisch lijden: vaak lichamelijk kerngezond. Maar waarom ligt het percentage mensen dat daadwerkelijk hun organen doneert na euthanasie dan nog zoveel lager?

Gecompliceerde beslissing

Een derde van de mensen in het donorregister wil simpelweg hun organen niet doneren: volgens de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS) zijn de meeste mensen geen donor omdat ze het een eng idee vinden. Ook willen mensen zelf kunnen bepalen wie hun organen krijgt of juist mensen uit kunnen sluiten. Als dit ook geldt voor de mensen die vrijwillig overlijden, valt ook hier een derde van de geschikte euthanasiepatiënten weg.

Bovendien moeten patiënten bereid zijn om vooraf verschillende onderzoeken te doen om te bepalen of hun organen geschikt zijn. Dat zou belastend kunnen zijn voor iemand die ook midden in een euthanasietraject zit. Ook moet je voor orgaandonatie in het ziekenhuis overlijden. Omdat patiënten dan niet thuis kunnen overlijden, kunnen ze daar tegenop zien. Daarbij komt dat de familie snel afscheid moet nemen. Patiënten moeten na overlijden immers vrijwel direct naar de operatiekamer om hun organen te laten verwijderen.

Veel onwetendheid

Het kan ook zijn dat de patiënt niet weet dat orgaandonatie een optie is. Volgens de richtlijnen is het niet de bedoeling dat de behandelend arts begint over de mogelijkheid om je organen te doneren na euthanasie. De patiënt moet zelf aangeven dit te willen. En dat is lastig als je niet weet dat dit een mogelijkheid is.

Volgens Argos-redacteur Hansje van de Beek valt er in de toekomst veel te behalen op betere informatievoorziening: "Bijvoorbeeld een algemene folder die je aan een patiënt kunt geven of die je ergens neer kunt leggen. Die folders zijn er nu niet." Bovendien zocht ze op de website van de Rijksoverheid naar informatie over orgaandonatie na euthanasie, tevergeefs: "Je zou je kunnen voorstellen dat op de pagina van het donorregister ergens onderaan informatie zou staan over de opties die een patiënt heeft, of dat de mogelijkheid om je organen te doneren na euthanasie bestaat." Dat is nu nog niet het geval.