Aantal euthanasieverzoeken bij psychisch lijden neemt toe

Elk jaar sterven er meer mensen met een psychiatrische aandoening door middel van euthanasie. Daarnaast blijven de wachttijden bij Expertisecentrum Euthanasie oplopen. Van Veen: "Vorig jaar zijn er 115 mensen middels euthanasie voor psychisch lijden omgekomen. En het aantal verzoeken is een stuk hoger, waarschijnlijk 10 keer zo hoog. Dus als je als psychiater in Nederland werkt, krijg je dit verzoek een aantal keer per jaar."

Jaarlijks neemt dit aantal fors toe. "Er is geen reden om aan te nemen dat die toename binnenkort gaat stoppen", aldus Van Veen. Volgens de ethicus komt dat omdat er meer aandacht is voor euthanasie bij psychisch lijden.

Euthanasie bij psychisch lijden

Al in de jaren '80 hebben rechters duidelijk gezegd dat euthanasie ook mag worden toegepast voor psychisch lijden. "Het is lang onbekend geweest: men wist het gewoon niet", zegt Van Veen. Desondanks is is euthanasie bij psychisch lijden maar in enkele landen mogelijk.

"Stel dat je al vele jaren gevoelig bent voor depressie, dat telkens terugkeert, dan kan dat voor iemand ontzettend zwaar zijn. Als daar al veel behandeling voor zijn gestart, wat mogelijk ook heel veel bijwerkingen heeft gegeven, dan komen mensen soms op een punt dat ze zeggen, 'ik weet niet hoe ik verder moet'", legt psychiater Annemarie Kloosterman uit.

Vervolgens is het belangrijk volgens Kloosterman om te onderzoeken of de patiënt een acute doodswens heeft of al langer over euthanasie heeft nagedacht. Dan volgt er nog een heel traject: "Bij de casus waar ik zelf uiteindelijk euthanasie heb toegepast is dat een jaar geweest", aldus Kloosterman.

Ondraaglijk en uitzichtloos

Euthanasie mag alleen worden toegepast als het lijden van een patiënt ondraaglijk en uitzichtloos is. Maar: hoe kun je dit bewijzen bij psychisch lijden? Daar worstelen psychiaters mee, blijkt uit het onderzoek van Van Veen.

Van Veen: "Het wordt van artsen geëist dat zij kunnen verklaren dat het lijden uitzichtloos is. Bijvoorbeeld bij terminale kanker, waar nog steeds de meeste euthanasieën om gaan, is dat een stuk overzichtelijker, dan bij psychisch lijden. Psychische klachten zijn in de basis niet dodelijk. En, psychiatrie is een stuk vager dan de rest van de geneeskunde."

Vraag om euthanasie bij psychisch lijden stijgt

Toch lijkt het erop dat psychiaters steeds vaker de vraag gaan krijgen om euthanasie toe te passen. Al helemaal nu de wachttijden bij Expertisecentrum Euthanasie blijven oplopen. Van Veen: "Het zet druk op de ketel. Hoe je ook in dit debat staat, het feit dat mensen twee jaar moeten wachten totdat ze een goede beoordeling krijgen voor een euthanasieverzoek, daar zijn we het allemaal wel over eens dat dat niet wenselijk is."

Betere scholing en duidelijkheid naar patiënten wat wel en niet mogelijk is, moeten er volgens Van Veen onder andere voor zorgen om de druk iets te verlagen. "Het is geen kwestie van 'u vraagt, wij draaien'. Euthanasie is in die zin geen recht. Je kunt geen arts of psychiater dwingen om iemand te euthanaseren. Dus, dat gesprek moeten we ook blijven voeren."