Hoe het voor een arts is om euthanasie uit te voeren: 'Je bouwt een soort vriendschap op'

'Het raakte me enorm'

Tollenaar legt uit waarom ze het boek schreef: "Het is heel belangrijk om de verhalen van artsen ook te belichten. Vaak staan mensen daar helemaal niet bij stil. Een van mijn beste vriendinnen is huisarts, en toen zij vertelde over haar eerste euthanasie, raakte me dat enorm. De intieme band die ze opbouwde met haar patiënt vond ik zo bijzonder. Dat wilde ik meer onderzoeken."

Eerste euthanasie

Voor Marieke Schooneman, internist-oncoloog, begon haar eerste ervaring met euthanasie onverwachts: "Het was eigenlijk niet mijn vaste patiënt. Ik zag haar voor het eerst omdat ik een collega verving. Tijdens dat gesprek moest ik haar vertellen dat er geen behandelingen meer mogelijk waren. Toen heb ik voorzichtig het onderwerp euthanasie aangekaart, en ze vertelde dat haar eigen huisarts het niet wilde doen. Dat vond ik zelf best heftig, want dan weet je niet wie er uiteindelijk aan je bed staat."

Marieke besloot uiteindelijk de euthanasie zelf te doen, ondanks dat het haar eerste keer was: "Het was mijn eerste zelfstandige euthanasie. Maar op dat moment voelde het zo natuurlijk. Het gesprek leidde er naartoe, en ik wist meteen dat ik dit voor haar wilde doen." De technische handeling was niet het moeilijkste, vertelt ze. Maar de spanning was erg groot: "De avond ervoor heb ik niet goed geslapen. Ik was bang dat het infuus niet goed zou lopen. Technisch kan ik het, maar de emotionele lading is enorm."

'Heel anders dan een medische handeling'

Volgens Wendy is euthanasie nooit een eenvoudige medische handeling: "Het wordt weleens neergezet alsof een arts even een spuitje komt zetten. Maar het is een enorm proces. Een arts bouwt een band op met de patiënt, en dat kan bijna voelen als een vriendschap. Die band is nodig om dit op een respectvolle manier te doen." Marieke herkent dat gevoel: "Bij mijn eerste patiënt gaf ik mijn privénummer voor als er iets was. Dat doe ik normaal niet. De begeleiding daarna is heel intens. Het is echt iets anders dan een standaard medische ingreep."

Moeilijke verhalen

Niet elke arts kan omgaan met de emotionele zwaarte van euthanasie. Wendy vertelt een aangrijpend verhaal uit haar boek: "Een beginnend arts vertelde dat haar eerste euthanasie allesbehalve soepel verliep. De patiënt had weinig naasten, en ze had nauwelijks een band met haar opgebouwd. Toen de patiënt vlak voor de euthanasie een grapje maakte, brak dat haar volledig. Het raakte haar aan alle kanten. Ze had zoiets van: wat sta ik hier nou eigenlijk te doen? Uiteindelijk heeft ze daarna nooit meer een euthanasie uitgevoerd."

Zelfdodingscapsule de toekomst?

Recent zorgde een zelfdodingscapsule uit Zwitserland voor discussie. Is dat de toekomst van euthanasie? Marieke heeft haar twijfels: "De weg naar overlijden is zo'n proces. Ik weet niet of je dat volledig aan een patiënt zelf kunt overlaten. Wat als iemand in paniek raakt? Begeleiding is essentieel." Ook Wendy benadrukt het belang van een arts: "Euthanasie is een medische handeling. De arts speelt een cruciale rol in het begeleiden en waarborgen van zorgvuldigheid. Die mag niet zomaar verdwijnen."

Voor artsen is euthanasie dus ook een intens, emotioneel proces dat soms diepe sporen achterlaat. Tollenaar: "Het is indrukwekkend werk. Dat wilde ik laten zien met deze verhalen."