Het grootste scheepskerkhof ter wereld ligt in Flevoland

Het grootste scheepswrakkenkerkhof ter wereld ligt in de voormalige Zuiderzee, onder het huidige Flevoland. Tijdens de inpoldering zijn destijds meer dan vierhonderd scheepswrakken ontdekt en onderzocht, maar dat is slechts een fractie van het aantal wat daar ligt. Maritiem archeoloog Yftinus van Popta ontdekte in de archeologische documentatie uit de jaren ‘40 een melding van een landarbeider die twee wrakken had gezien op het land, kavel A90. Van Popta: "Hij heeft vervolgens een briefje geschreven aan de archeoloog Gerrit van der Heide waarin hij zei dat hij twee wrakken had ontdekt, geladen met zand. Uiteindelijk bleek één van de twee De Drie Gebroeders te heten en hij wilde dat graag melden. Maar zijn baas had gezegd 'Houd op met het vinden van schepen, want we liggen al zo ver achter met het verrichten van werkzaamheden!'. Maar hij heeft het dus wel gemeld."

De Drie Gebroeders

Dat briefje is bewaard gebleven, maar archeologen zijn acht jaar later pas gaan kijken of daar echt een wrak lag. Toen hebben ze de conclusie getrokken dat er niks lag en is er vervolgens niks meer mee gedaan. Tot Van Popta dat briefje vond in de archieven. "Met de huidige technologie kunnen we erg goed zoeken in oude krantenarchieven, dus ik dacht dat De Drie Gebroeders best goed te vinden moest zijn. En daar kwam dus uit dat in 1909, op 28 juni, in Rutten vlakbij Lemmer een schip is gezonken dat De Drie Gebroeders heette. En de locatie van komt precies overeen met waar het wrak zou moeten liggen. Zo kun je dus het hele verhaal reconstrueren."

Grote ramp

Het verhaal is volgens Van Popta erg tragisch. Het blijkt dat er twee rampen op dezelfde plek hebben plaatsgevonden. Van Popta: "De Drie Gebroeders zonk in juni, maar dat schip stootte op een obstakel. Dat bleek uiteindelijk een tweede schip te zijn dat in april was gezonken, dat schip heette De Hoop. Bij die ramp kwamen zes kinderen, de vrouw van de schipper en een knecht om. Alleen de schipper overleefde het. En ook bij het ongeluk met De Drie Gebroeders werd iedereen in het water geblazen, maar zij werden allemaal gered door Lemmer vissers. Allebei een gigantisch drama."

Wilhelmina

Het ongeluk met De Hoop heeft destijds in alle kranten gestaan en bereikte ook het Koninklijk Huis. Koningin Wilhelmina heeft een telegram naar de burgemeester gestuurd met de vraag of zij nog wat kon betekenen voor de families. De burgemeester zei tegen de Koningin dat de families financiële ondersteuning nodig hadden waarop Koningin Wilhelmina vijftig gulden (omgerekend 600 euro) doneerde aan de familie van de schipper en de knecht.

Flevoland

Het onderzoek van Van Popta stopt hier niet, hij noemt Flevoland dan ook een archeologische speeltuin. "De intentie van dit onderzoek is ook om te laten zien dat Flevoland meer is dan akkers, rechtlijnigheid en een open polderlandschap. Want daaronder, vaak maar een heel klein stukje onder het oppervlak, liggen die verhalen. Soms fysiek, soms op papier. Maar die moeten we vertellen zodat we kunnen laten zien wat Flevoland óók is."

Nieuwsweekend op NPO Radio 1

Iedere zaterdagochtend tussen 08:30 en 11:00 uur presenteren Mieke van der Weij en Peter de Bie het programma Nieuwsweekend voor Omroep MAX.