Psychedelische drugs zijn terug als medicijn

Telescoop op de menselijke ziel

Op het eerste gezicht lijkt het een onwaarschijnlijke combinatie: traumatherapie en psychedelica. Een getraumatiseerde aan een mogelijke bad trip blootstellen, dat klinkt als een slecht idee. Michiel van Elk erkent de gevaren van zo'n bad trip, maar vertelt dat dit risico prima te ondervangen is. 'Het is niet de bedoeling dat je op eigen houtje truffels gaat halen'.

Als de psychedelische ervaring in een gereguleerde, therapeutische context plaatsvindt, kan zo'n ervaring juist helend werken, legt Van Elk uit. 'Psychedelica werken als een telescoop op de menselijke ziel. Alle ervaringen worden uitvergroot. Op die manier krijg je beter zicht op je gedachtes.' Achteraf kan een psychedelische ervaring met behulp van een therapeut inzicht bieden.

Revolutie in de psychotherapie

Psychedelische drugs worden niet nu voor het eerst als medicijn gebruikt, vertelt Van Elk. Beter kunnen we spreken van een revival. Al in de jaren '50, kort na de ontdekking van LSD, stortte de medische wereld zich op dit onderzoek.

De ontdekking van psychedelica veroorzaakte een revolutie in de psychotherapie. Toen de wetenschappers in de jaren 50 erachter kwamen hoe zeer de symptomen van een LSD-ervaring op die van een psychose van een schizofreniepatiënt lijken, zette dat hen aan het denken, aldus Van Elk. Als een stofje als LSD in het brein een heftige ervaring kan opwekken, zouden psychoses dan niet een zelfde biologische oorsprong in het brein kunnen hebben? Zo stimuleerde de ontdekking van psychedelica meer onderzoek naar de biologische oorsprong van allerlei psychologische aandoeningen.

Pionier in de medische toepassing van psychedelica was de Nederlandse psychiater Jan Bastiaans. Hij gebruikte LSD om oorlogstrauma’s en het concentratiesyndroom te behandelen. Hij geloofde dat psychedelica gedachten uit het onderbewustzijn aan het licht brengen. 'Psychedelica openen deuren in het hoofd, die anders gesloten blijven', noemde Bastiaans dat. Later is er veel kritiek gekomen op Bastiaans' werk, maar Van Elk vertelt dat Bastiaans vanwege deze revolutionaire gedachte nog steeds statuur heeft binnen de wetenschap.

Psychedelisch paspoort

Eind jaren '60 drongen steeds meer verhalen van bad trips de media binnen. Overheden reageerden daarop door psychedelica wettelijk te verbieden. Zo werd LSD in Nederland in de Opiumwet van 1966 verboden. Medisch onderzoek met deze verboden middelen bleef nog steeds mogelijk, maar er kwamen bureaucratische eisen bij. ‘Een dokter moet sindsdien door ontzettend veel hoepels springen om onderzoek te kunnen doen’, vertelt Van Elk, 'in dat opzicht is er niets veranderd.'

Nu het grote publiek ook de psychedelica herontdekt, ligt het gevaar van een terugslag weer op de loer. Van Elk kan zich voorstellen dat de Nederlandse overheid bijvoorbeeld schrikt van de talloze Amerikaanse bedrijfjes die in Nederland truffelceremonies komen aanbieden. Dat kan consequenties hebben die ook het medisch onderzoek uiteindelijk zullen raken.

Daarom wil Van Elk het gebruik van psychedelica zorgvuldig reguleren. Hij stelt voor om een psychedelisch paspoort in te voeren. Alleen wie aan bepaalde eisen voldoet, krijgt een paspoort, en mag psychedelica gebruiken. Zo ondervang je de risico's bij impulsief persoonlijk gebruik, maar bied je tegelijkertijd de medische wetenschap de mogelijkheid hun onderzoek voort te zetten.

Benieuwd naar wat Michiel van Elk verder te zeggen had? Luister het gesprek terug in de mediaplayer bovenin dit artikel.

Niets missen van OVT?

Hou dan de website van OVT in de gaten, abonneer je op de podcast, of volg het programma via Facebook en Twitter.