'Heel Nederland profiteerde van de slavernij'

Volgens Stoutjesdijk, die momenteel onderzoek doet voor het project 'kerk en slavernij' van de Protestantse Theologische Universiteit, profiteerden vooral Amsterdam en een aantal Zeeuwse havensteden van de slavernij, maar bestond er daaromheen een veel omvangrijkere keten aan leveranciers: "Er is bijvoorbeeld onderzocht waar de personeelsleden zoals matrozen en soldaten van de schepen vandaan kwamen. Dat is echt elk gat en elke plek in Nederland."

Horen, zien en zwijgen

Het feit dat het relatief kleine Nederland, een gigantisch koloniaal rijk had maakte dan ook dat iedereen op een bepaalde manier geconfronteerd werd met de slavernij. "Iedereen was wel via een neef, oom of zelf betrokken bij de slavenhandel. Mensen kwamen daar, hoorden erover en hebben zich daarvoor afgesloten. Net zoals wij ons vandaag de dag ook afsluiten voor misstanden in de kledingindustrie van Bangladesh", aldus Stoutjesdijk.

Vaste gast en theoloog Stefan Paas reageert door te stellen dat de impact van het koloniale imperium verder reikte dan mensen wellicht doorhadden: "Als je ergens in het Oosten van het land woonde en je hakte bomen om voor een schip verderop, dan maakte je al deel uit van het systeem. Ook al was dat misschien niet je bedoeling of had je dat niet in beeld."

Doorleefde excuses

Betekent dit nu dat iedereen excuses moet aanbieden voor het handelen van zijn voorouders? Volgens Stoutjesdijk is dit geenszins het geval: "Ik hoor dat argument heel vaak, maar er is natuurlijk niemand die zegt: 'Jij bent individueel verantwoordelijk voor de slavernij.'"

Volgens de historicus hebben de nazaten van tot slaaf gemaakten voornamelijk behoefte aan 'doorleefde excuses' van de Nederlandse overheid: "Excuses hebben alleen waarde als er ook iets navolgt. De meeste mensen die ik spreek zien dat in termen van onderwijs of ideeën voor het verbeteren van de positie van de Caribische gebiedsdelen."