Hoe zag het slavernijverleden van Haarlem eruit?

Mea culpa

Wienen kwam tijdens de presentatie van het onderzoek met een opvallende 'schuldbelijdenis' over de gevolgen van de slavernij. Hij sprak namens het Haarlemse college van B&W een mea culpa uit. In de uitzending vertelt hij dat dat voor hem anders ligt dan een excuus.

De burgemeester denkt dat daarin de uitdrukking van schuld ontbreekt. "Ik heb het idee dat je het woord excuus ook makkelijk in de mond kan nemen. En als ik denk aan hoe wij zo lang langs het verleden hebben heen gekeken, zo weinig oog hebben gehad voor de pijn die mensen daar nog steeds van ondervinden. Het onrecht van racisme, en ook als je in onze eigen tijd nog steeds ziet hoe er moderne slavernij bestaat en hoe makkelijk we daar langsheen leven, past er meer een gevoel van schuld bij. En dat heb ik ook willen uitdrukken."

Wienen zei dat het stadsbestuur van Haarlem zich beschaamd voelt. "Over ons lang wegkijken van de pijn van de slavernij in het verleden en ons gebrek aan besef van de last die nakomelingen nu daar nog van meedragen." Daarover zegt hij in de uitzending: "Wij hebben natuurlijk heel lang een gevoel van trots gehad over het Nederlandse handelsrijk, het imperium. We wisten wel van slavernij, maar daar keken we dan langs. Bij een ander zie je het scherper dan bij jezelf, maar wij voelen ons toch wel een beetje beschaamd over die zelfgenoegzaamheid."

Geen scheepswerven

Haarlem had geen scheepswerven of kantoren van de grote handelsbedrijven maar de stad profiteerde wel degelijk, aldus het onderzoek dat de gemeenteraad liet uitvoeren door het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde. Haarlemmers voeren mee op handelsschepen die ook tot slaaf gemaakten vervoerden. Ook bezaten Haarlemmers aandelen in plantages en hadden ze belangrijke posities in de koloniën, concludeert het onderzoek. Volgens Wienen wonen in Haarlem meer dan 2000 mensen die afstammen van mensen die tot slaaf zijn gemaakt.

Vorig jaar zomer bood de provincie Noord-Holland al excuses aan. Commissaris van de Koning Van Dijk deed dat in het provinciehuis in Haarlem, bij de opening van een expositie over slavernij. Ook andere steden, provincies en instanties zoals De Nederlandsche Bank hebben dat inmiddels gedaan.

Koning Willem-Alexander bood op 1 juli in een toespraak excuses aan voor het Nederlandse slavernijverleden. In zijn historische speech vroeg hij om vergiffenis, omdat zijn voorouders destijds niet hebben ingegrepen.