'Er is nauwelijks beeld van migranten die normale dingen doen'

We zouden het bijna vergeten in de commotie rond migranten als potentiële terroristen of als uitkeringsfraudeurs, maar migranten doen ook best wel veel normale dingen. Normale dingen doen en migrant zijn, dat gaat best goed samen. Migranten zijn zo goed in normale dingen doen dat je bijna zou vergeten dat het migranten zijn.

Mijn zoektocht naar beelden van migranten die normale dingen doen bracht me een paar weken geleden naar het Oude Noorden in Rotterdam waar achter een grote deur in een voormalig schoolgebouw een man woont en werkt die al meer dan vijftig jaar migranten die normale dingen doen fotografeert. Zijn naam is Robert de Hartogh. Hij had contact met me gezocht. "Kom eens langs, ik wil je wat laten zien." Ik kende zijn werk wel, alleen niet heel goed. Foto’s van gastarbeiders die in varkensslachterijen werkten. Foto’s van Marokkaanse bakkers. Turkse kinderen spelend op straat in het oude Noorden.

Wat ik niet wist was dat Robert de Hartogh nog veel meer foto’s had gemaakt van migranten die normale dingen doen. En die foto’s stellen ons beeld van migranten als vreemde wezens die nooit echt aansluiting hebben gevonden in de Nederlandse samenleving danig bij.

We weten van migranten tot op drie cijfers achter de komma nauwkeurig hoe lang ze zijn, hoeveel ze wegen, welke religieuze denominatie ze aanhangen, op welke boot ze zijn gestapt om hier te geraken, en hoe vaak in de week ze hun nagels knippen, maar we hebben verpletterend weinig beelden van migranten die normale dingen doen.

Desondanks herinner ik me mijn jeugd als een grote aaneenschakeling van normale dingen doen. Boodschappen doen. In bad gaan —een keer per week— barbecueën in het park. Een gezellig multicultureel festival bezoeken. Een keer bracht onze vader ons naar Diergaarde Blijdorp. Dat was dan niet normaal, dat was heel bijzonder.

Robert de Hartogh ontving me hartelijk. In een grote kast had hij duizenden negatieven opgeslagen van migranten die normale dingen doen. Begin jaren zeventig pakte hij de camera op om het leven van deze mensen vast te leggen. Robert de Hartogh had geen politieke agenda, wel vond hij dat migranten, teveel in het verdomhoekje werden geplaatst.

Met de camera in de hand zwierf De Hartogh door de stad. Crooswijck, het Oude Noorden, De west-kruiskade, Spangen, het centrum, overal kwam hij migranten tegen die werkten, dansten, zongen, zich verveelden, protesteerden, in de zon lagen, haast maakten, met elkaar in gesprek waren, werkten en lief hadden. Robert kwam, zag en drukte af. Onschuldig zijn die foto’s niet want als je goed kijkt zie je de moeilijke omstandigheden waarin de kinderen van migranten opgroeiden, je ziet muren vol gekalkt met racistische leuzen van aanhangers van de Centrum Partij.

En nu zijn we vijftig jaar verder en zijn die kinderen die hij heeft gefotografeerd groot en hebben kinderen gekregen en zullen ze naar deze foto’s kijken om te zien wie ze toen waren.

Wat waren we onschuldig, wat wat was de wereld mooi en lelijk tegelijkertijd. Wat hebben we een lange weg afgelegd. Het is gezien, het is niet onopgemerkt gebleven.