John Jansen van Galen: Bij gebrek aan zuurstof zal de democratie sterven

De Paradoxen van de democratie

Als de beloften nu wel worden ingelost, krijgen wij over ruim een week de 'bordesscene': het nieuwe kabinet op het bordes voor Huis ten Bosch, liefst 20 ministers, 1,5 meter van elkaar. Groot bordes nodig. Weet u nog: Paul van Vliet? "Laat je zoon studeren, laat ‘m voor minister leren." Toen was het een ambt van groot aanzien, nu is het een doorgangshuis.

Daarmee eindigt nog net binnen één jaar de kabinetscrisis: het kabinet viel op 15 januari. Een heel jaar! Het lijkt lang, maar de Belgen deden er twee jaar terug veel langer over: 541 dagen, een record. Ondertussen, keerzijde van de medaille, regeerde daar de eerste vrouwelijke premier, Sophie Wilmès, en die deed het puik.

Wij krijgen nu ook veel vrouwelijke bewindslieden. Mooi, maar zuur voor die vrouwen dat inmiddels de glans van het ministerschap af is. 65 jaar geleden kon Marga Klompé, onze eerste vrouwelijke minister, de scepter zwaaien als Onze Lieve Vrouwe van Eeuwigdurende Bijstand. Tegenwoordig ben je hooguit held van de terugtocht

Veel mensen zijn bij voorbaat boos over het nieuwe kabinet omdat de Partij van de Arbeid en GroenLinks er niet in zitten. Dus eerst hebben we met z’n allen die partijen fikse nederlagen bezorgd en nu klagen we dat ze niet in de regering zitten. Maar inderdaad, het CDA verloor ook veel zetels en na de verkiezingen nog meer aanhang en dat zit wel in de regering. Het zijn de paradoxen van de democratie.

Loopt de democratie op haar laatste benen? Het is een populair thema, ik heb thuis al drie boeken liggen over The end of democracy. En geef toe, onmogelijk is het niet, aan alles komt een end en het de vertegenwoordigende democratie, is in Nederland – sedert de invoering van het algemeen kiesrecht – ook voor vrouwen, nu net honderd jaar oud. Hoog tijd voor 'voltooid leven'?

Bij gebrek aan zuurstof zal de dood van de democratie inderdaad intreden. Al bijna de helft van de jongeren heeft een lichte voorkeur voor een autoritair regime – mits dat natuurlijk doet wat zij willen..

En de meeste mensen vinden het prima dat benoemde rechters in plaats van gekozen volksvertegenwoordigers het milieubeleid bepalen – zie Urgenda, zie Shell.

Ondertussen overwoog het kabinet een vaccinatieplicht in te voeren, hoewel het daar niet toe bevoegd was, omdat het al afgetreden was. Het gebrek aan verontrusting daarover was monumentaal.

Dus ja, als het ons zo weinig kan schelen, moet de representatieve democratie misschien wijken voor iets anders. Maar voor wat, en hoe? We wilden iets te zeggen hebben over hoe we geregeerd worden, maar de kinderopvangtoeslagaffaire – wat een woord – leerde ons dat we er nu bitter weinig over te zeggen hebben.

Is er een alternatief? David van Reybrouck kwam op de proppen met burgerraden, waarvan de leden bij loting worden aangewezen. Mooi idee, maar wie maakt uit hoeveel die te zeggen krijgen? In Frankrijk liep het op een deceptie uit. Moet er dan een revolutie komen? Die brengt nooit de meest menslievende types aan de macht.

Er zit niet anders op dan good old democracy nog een kans te geven. Lid worden van zo’n oersaaie, geestdodende politieke partij. Rapporten doorvlooien, inspraakavonden bijwonen, ons verdiepen in lastige kwesties. Het raamwerk van de vertegenwoordigende democratie staat nog overeind. Laten we het opkalefateren. Gooi geen oude schoenen weg… enzovoorts.