Youval

Op het juiste moment

Mijn moeder zei altijd: ''Wij hebben geen rijke vrienden, we hebben gewoon op het juiste moment een huis gekocht.'' Zo begint Tobie Lakmaker zijn even hilarische als aangrijpende debuutroman: De geschiedenis van mijn seksualiteit. Een aangrijpend en hilarisch boek dat ik deze zomer met veel plezier in één adem uitlas.

Die openingszin zegt veel over de sardonische manier waarmee Lakmaker de mensen om hem heen doorziet. Maar ook ik voelde mij betrapt. Want, ook ik heb gewoon op het juiste moment een huis gekocht. Zoals ik wel meer dingen op het juiste moment gedaan heb.

Zo ben ik bijvoorbeeld op het juiste moment gaan studeren. Ik kreeg een royale beurs en meer dan genoeg tijd om als student een beetje aan het leven te wennen. Ook heb ik op het juiste moment een studentenwoning gezocht. Toen ik mij inschreef voor de Universiteit Maastricht woonde ik in Jerusalem.

Omdat ik uit het buitenland kwam, mocht ik in Maastricht meteen een grote kamer uitzoeken. De wc en badkamer deelde ik met twee andere studenten die net als ik op het juiste moment waren gaan studeren. Vergeleken met mijn studentenkamer in Jerusalem was het huis in Maastricht een paleis. In Jerusalem deelde ik het sanitair met 18 andere jongens.

Youval

Mijn kamer zelf deelde ik met Youval. Of eigenlijk moet ik zeggen, ons kamertje. Want meer dan een wastafel, twee bedden, twee kasten en een in tweeën gesplitst bureau paste er niet in.

Youval was een kleine wat melancholieke jongen met felgroene ogen en donkerblonde krullen. Hij was vijf jaar ouder dan ik en Youval had er al drie jaar dienstplicht op zitten. Daarna had hij een halfjaar over de wereld gereisd om bij te komen van wat hij als soldaat allemaal had meegemaakt. Vervolgens had hij een jaar lang zeven dagen per week in een hotel gewerkt om zijn studie te kunnen bekostigen. Iedere dag zat hij van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat te werken om vakken en cijfers te halen die hij nodig had om toe te worden gelaten tot de economiefaculteit.

Voor vrienden en feestjes had Youval geen tijd. Meestal was het stil in onze kamer, als we sliepen en als we werkten. Als we praten oefenden ik op Youval mijn Hebreeuws en hij op mij zijn Engels. Youvals ouders waren als kind vanuit Marokko naar Israël geëmigreerd, ze maakten het goed, maar hadden niet het geld om hun zoon te laten studeren. Wel gaven ze hem iedere week een tas vol eten mee. Toen ze hoorden dat ik geen eten van mijn ouders kreeg, pakten ze ook voor mij iedere week een lading plastic bakjes in met Marokkaanse lekkernijen in.

Assimilatie of integratie?

Voor Engels schreef Youval een werkstuk over הפנתרים השחורים,‎ de Israëlische Black Panters. Dat was, zo leerde ik toen ik de tekst voor hem nakeek, een in 1971 opgerichte protestbeweging van kinderen van Noord-Afrikaanse immigranten, die het zat waren door het zionistische establishment zo te worden achtergesteld en gediscrimineerd.

Halverwege het jaar verbaasde Youval mij met de mededeling dat hij zijn Marokkaanse achternaam had laten veranderen naar een meer Israëlisch klinkende achternaam. Wat ik zag als een vorm van assimilatie, zag hij als een vorm van integratie. Want hadden niet juist ook veel Europese Joden bij aankomst in Palestina hun namen niet ook naar iets Hebreeuws veranderd? David Ben-Gourion, Golda Meir, Moshe Dayan. Een nieuwe naam, voor een nieuw begin, wat is daar mis mee?

Zo had ik er nog nooit over nagedacht. En dat, terwijl mijn moeder Geertruida Helena heet. Niet bepaald een joodse naam, maar een onderduiknaam. Waar ze na de oorlog nooit meer vanaf kwam. Mijn moeder was altijd ongelukkig met haar naam en had in Israël zelfs een poosje een andere voornaam geprobeerd. Maar zo vertelde ze mij ooit, uiteindelijk had ze zich toch met haar oude naam verzoend.

Misschien omdat die onderduiknaam toch ook iets vertelde over wie ze was en waar ze vandaan kwam. Maar goed, mijn moeder was dan ook, net als ik, teruggegaan naar Europa, het continent waar iedereen altijd wordt afgerekend op waar die vandaan komt.