Dutchbat-veteraan Remko de Bruijne: 'Ik ben moreel ook dader'

Hij was begin twintig toen hij richting de enclave ging. Na een succesvol afgeronde infanterie-opleiding en een 'VN-kamp' vertrekt hij richting Zagreb. "De rit naar de enclave was 500 kilometer. Daar zou je normaal 5 uur over doen, maar door de hoeveelheid Servische roadblocks maakten wij er het dubbele van."

Eenmaal aangekomen wordt het de jonge militair snel duidelijk dat de missie niet volledig zou slagen. "We hadden twee taken: observeren en ontwapenen. Maar dat laatste werkte voor geen meter." Ook de enclave zelf is niet wat hij ervan verwacht had. "Het was een vervuilde, kapotgeschoten accufabriek. Mensen liepen met 20 centimeter sneeuw op blote voeten."

Onbegonnen werk

Het ontwapenen wordt al snel opgegeven door de soldaten. "Als je met acht jongens richting een groep van dertig Serviërs loopt die hun wapens niet in willen leveren, zie ze dan maar te overtuigen." Remko besluit om zich daarom te richten op zijn eerste taak: observatie.

"Weken voor de val zagen we al dat het misging." De enclave heeft één toegangsweg. Aan de zuidkant zien Remko en zijn collega’s de weken ervoor een scala aan militaire middelen verschijnen. "Bussen met strijders, tanks, wapens, getrokken geschut. Dat gaven we allemaal door."

Maar er werd weinig mee gedaan. "Ik meen me te herinneren dat we op een gegeven moment doorkregen vanuit de VN dat 'het een oefening was'. Maar wat ga je oefenen in een oorlogssituatie dan?"

De val van Srebrenica

Niet veel later wordt de enclave aangevallen. Remko vertrekt met drie bussen en 180 vrouwen en kinderen naar een veiliger gebied. Onderweg wordt één bus staande gehouden. Hij besluit door te rijden. "Het was kiezen tussen twee slechte keuzes. Ik koos voor in ieder geval 120 overlevenden."

Toch laat de andere bus hem niet los. "Het staat onherroepelijk vast dat die 60 vrouwen en kinderen verkracht en vermoord zijn." De veteraan wil daarom ooit nog terugkeren. "Ik wil mensen ontmoeten, nabestaanden, overlevenden, waarvan ik kan zeggen: uw vrouw of kind zat misschien in mijn bus."

Hij ziet zichzelf dan ook niet alleen als slachtoffer. "Ik voel me moreel verantwoordelijk voor die mensen die ik niet heb kunnen redden." Hij vindt ook dat de Nederlandse regering meer zou moeten doen voor de nabestaanden. "Na '45 zeiden we: dit nooit meer. Maar 25 jaar geleden heeft er een genocide plaatsgevonden in het hart van Europa. We moeten accepteren dat we daar fouten hebben gemaakt."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.