Hoe kan VN weer het verschil maken in wereldwijde conflicten? 'Hervormen is niet oplossen'

Op dit moment hebben de Verenigde Staten, Rusland, Frankrijk, China en het Verenigd Koninkrijk vetorecht in de Veiligheidsraad. Dit fundament is gebouwd op de positie van deze landen in 1945, maar sindsdien is er natuurlijk veel veranderd. "Je moet je afvragen of deze landen nog wel de verhoudingen op het wereldtoneel vertegenwoordigen", aldus Crump, buitenlanddeskundige bij het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis.

Ze waarschuwt echter ook: een verandering in deze samenstelling brengt risico’s met zich mee. "Als je besluit landen als Zuid-Afrika vetorecht te geven, betekent dat niet dat je een conflict in Israël of Oekraïne gelijk oplost. Zulke landen zijn vaak Rusland goedgezind."

Dat ziet ook diplomatiedeskundige Robert van de Roer: "Hervormen is niet hetzelfde als oplossen, maar het probleem groter maken," stelt hij. "Want in het mondiale zuiden heerst een andere agenda, en daarmee vergroot je de verschillen."

'Created a monster'

Het zal bovendien niet makkelijk zijn. Hoewel veel landen het eens zijn over de noodzaak van verandering in het vetorecht, willen de betrokken landen hun positie liever niet opgeven. "In die zin: we created a monster", vat oud-diplomaat Berber van der Woude samen. "Je geeft landen een veto die macht verliezen als ze hun plek opgeven. Het vetorecht moet op de schop, maar de veto-landen willen het behouden."

Van der Woude voegt daarbij nog wat nuance toe. Volgens de oud-diplomaat moeten we de VN ook niet belangrijker maken dan ze is. "Tachtig tot negentig procent van de besluitvorming wordt nog altijd gedaan op bilateraal niveau, door individuele landen dus."