76 jaar na bevrijding van Kamp Westerbork: 'Als ik hier ben, besef ik me dat ze mij niet te pakken hebben gekregen'

In 1942 kreeg de familie van Eva Weyl de melding dat ze zich moesten melden in Kamp Westerbork. Toen haar vader navraag deed voor onderduikadressen, was de enige optie dat de familie werd opgesplitst. Dat wilde hij niet, "en zo erg zou het niet zijn en zo lang zou het niet duren. Dat is wat men vaak dacht", vertelt Weyl.

IJskoud en bang

Aan de toen zes jarige Weyl vertelden haar ouders dat ze gingen verhuizen. Het gezin ging met de trein naar Hooghalen en liep de laatste zes kilometer verder naar Kamp Westerbork. Het was januari en het vroor flink. "Het was ijskoud", herinnert Weyl. Eenmaal bij het kamp moest iedereen in een rij staan om geregistreerd te worden, "toen was ik wel bang", vertelt Weyl.

Eva Weyl en haar moeder verbleven in een andere barak dan haar vader, "dat vond ik vreselijk en ik was ook echt bang. Het was ook een vreselijke barak. Als je van een mooi huis komt, waar wij woonden in Arnhem, en je komt dan in zo'n vieze, tochtige, ijskoude barak met één dekentje, dat was vreselijk."

Dagelijks leven in Kamp Westerbork

Het dagelijks leven omschrijft Weyl, was alsof het kamp 'een normaal dorp' was. Maar, maaltijden bestonden bijvoorbeeld alleen uit boterhammen met jam. "Het was een schijnwereld", aldus Weyl. "Alsof er niets speciaals aan de hand was. En, dat je blij kon zijn dat je in dat dorp woonde, maar dat je wel naar het oosten gestuurd moest worden om hard te werken."

Hoewel er geruchten het kamp binnenkwamen over wat er in dat oosten gebeurde, geloofden de meesten hun oren niet. "De volwassenen zeiden, we horen de geruchten, maar dat kan niet waar zijn." Tot drie keer toe werd Weyl zelf bijna op transport gezet, "als ik dat vertel, dan besef ik mij wat voor wonder het is dat ik leef."

Herdenking 75 jaar vrijheid

Zondag 11 april werd 75 jaar vrijheid herdacht op Kamp Westerbork. Tijdens de bevrijding op 12 april 1945 door Canadese leger werden de ruim 850 joodse gevangenen vrijgelaten. Al met al is dat inmiddels 76 jaar geleden, maar omdat de 75-jarige herdenking vorig jaar niet door kon gaan, werd er alsnog bij stilgestaan.

"Een ongelofelijke verlossing, een enorme blijdschap", zo omschrijft Fred Mouw de bevrijding. "Je moet je realiseren dat 900 mensen in angst leefden, van, komt er nog een trein? Elke dinsdag kwam er immers een trein om 1000 mensen mee te nemen naar de vernietigingskampen en die dreiging van die trein is nooit weggeweest. Niemand wist dat op 13 september 1944 de laatste trein naar Bergen-Belsen was vertrokken. Dus die trein-kans was er nog steeds."

Op 10 april hoorden de laatste gevangenen in Westerbork kanongebulder. Het was het geluid van de geallieerden die hen kwamen bevrijden. "Dat realiserend, kwam gauw de gedachte op, wat zouden die Duitsers dan doen?", vertelt Mouw. "Zouden ze ons doodmaken? Zouden zo ons meenemen, of zouden ze ons laten zitten? Dat waren de drie opties. Ze lieten ons zitten. En toen kwam de enorme vreugde, toen de tanks van de Canadezen op 12 april het kamp binnen denderden. Zeker 900 mensen zaten allemaal op die tanks, en mijn pa heeft mij er nog op gehesen."

Dijkstra en Evenblij Ter Plekke

Erik Dijkstra en Frank Evenblij nemen het nieuws van de afgelopen week door. Dat doen ze vanaf een plek ergens in Nederland die in het nieuws is geweest. Met live gasten, reporter Mai Verbij, diverse rubrieken en verrassende onderwerpen. Je hoort ze elke zondagavond tussen 20:00 en 22:00 op NPO Radio 1.