Drie zaken waarop de Bijbel vandaag nog veel invloed heeft

1. Onze taal

Heel veel uitdrukkingen komen uit de Bijbel, vertelt Hoff. "Journalisten houden bijvoorbeeld heel erg van termen als 'de tocht der tochten'. Dat is Bijbels", vertelt Hoff. En het is lang niet het enige voorbeeld: de Judaskus, een rib uit je lijf, het land van melk en honing, in zak en as zitten, muggenziften, door het oog van de naald gaan, enzovoort.

Paas kan er stiekem wel om lachen: "Zelfs de grootste atheïst met een pesthekel aan de Bijbel, gebruikt elke dag dit soort zinnen."

2. De rechtstaat

Onze rechtstaat was onherkenbaar geweest zonder de Bijbel, stelt Paas. "In het Bijbelboek Deuteronomium vind je al dat de koning onderworpen moet zijn aan wetten. Dit is vrij uitzonderlijk in de oude wereld", vertelt hij. "Hij staat onder de wet. Dat vinden wij zo vanzelfsprekend dat we er niet over nadenken, maar dat is daar begonnen", stelt hij.

Ook biedt de Bijbel vaak inspiratie voor de rechten van minderheden. Exodus vertelt het verhaal van het onderdrukte Joodse volk, die vrij worden uit Egypte. "Er is een hele theologische denktraditie over politiek van onderop opgekomen. Een bevrijdingsbeweging is opgekomen." Paas noemt de burgerrechtenbeweging in de Verenigde Staten. De speeches van Martin Luther King "zijn doordrenkt van Bijbelse citaten", aldus de theoloog.

Hoff vertelt dat er in het verleden Bijbels werden gedrukt die bedoeld waren voor tot slaaf gemaakten, waar teksten over onderdrukte volken niet in stonden. "Anders zouden tot slaaf gemaakte mensen denken: hè wacht, blijkbaar hebben wij ook rechten, blijkbaar kunnen wij ook voor onze vrijheid strijden."

3. Ons mensbeeld

Voor verhalen uit de oudheid zijn Bijbelverhalen vrij uniek, vertelt Paas. "Er zijn geen echte helden. Het zijn vaak ambigue figuren. Je kunt van ze houden, maar je moet je ogen sluiten voor een heleboel ellende die ze aanrichten." Koning David versloeg de reus Goliath – een heldendaad – maar liet als koning vervolgens iemand vermoorden omdat hij gecharmeerd was van diens vrouw. "Een mens is nooit helemaal goed, nooit helemaal kwaad."

Ook het vertellen van verhalen vanuit de zwakken in plaats van de machthebbers komt deels uit de Bijbel, denkt Paas. "De Bijbel heeft ons geïnjecteerd met een voortdurend knagend geweten over de wees en de weduwe", stelt hij.