Multatuli wordt vandaag 200 jaar oud. Hoe 'woke' was de schrijver?

Dwarsdenker

"Multatuli was een complex geval, hij had veel meningen over ongelijkheid en over ook over koloniale stelsel. Hij wond zich hierover op: ongelijkheid in loon en in het uitbuiten van arbeiders. Multatuli vond dat Javanen, arbeiders en vrouwen niet goed werden behandeld. Hij was erg radicaal, hij pleitte voor gelijk kiesrecht", vertelt Dik van der Meulen. "Om die visies is de schrijver omarmt."

Max Havelaar

"De Javaanse bevolking werd uitgezogen en dat was schandalig, vond Multatuli. Hij vond mensenrechten – die term bestond nog niet – maar hij vond dat heel erg belangrijk. Want ondanks de afspraken dat de bevolking niet uitgebuit mocht worden, gebeurde dat toch. Multatuli maakte zich hier boos over, hij tekende bezwaar en zette zijn literaire talent in om verandering te weeg te brengen."

Het werkte: zijn boek Max Havelaar had grote invloed. Maar over het racistische systeem had hij eigenlijk niet. Hij was ook niet tegen het koloniale stelsel. Hij zei meer dat het stelsel verkeerd was en dat de Indonesiërs dit beleid op den duur niet meer zouden trekken: 'Dan zouden ze ons eruit gooien en zou er een andere kolonisator worden.'

"Hij was dan ook niet de uitvinder van het antikolonialisme. Er was vooral antikolonialisme onder de 'onderdanen', maar dat werd hard afgestraft. En hoewel hij binnen zijn tijd, voor een witte Europeaan, al heel ver was. Kon hij als schrijver natuurlijk ook zijn ogen echt openen voor dat antikolonialisme", aldus Marion Bloem, schrijver van het boek Indo.

Niets missen van OVT?

Hou dan de website van OVT in de gaten, of volg het programma via Facebook en Twitter.