Waarom zijn we twee minuten stil tijdens de Dodenherdenking?

Vanavond zal de twee minuten stilte er iets anders uitzien dan normaal door de coronacrisis, zonder de Nationale Dodenherdenking op de Dam in Amsterdam. Traditiegetrouw ontstaat er ieder jaar de discussie wíe we precies herdenken tijdens die stilte, maar waar die stilte vandaan komt is minder bekend bij het grote publiek. In het essay De tweede minuut stilte van Raaijmakers en Mitima-Verloop wordt de oorsprong uitgebreid beschreven. Zij waren afgelopen zaterdag te gast in Nieuwsweekend.

Niet alle slachtoffers zijn overleden

In het essay wordt uitgelegd dat ons herdenkingsritueel is ontstaan in Kaapstad als 'herdenking van een herdenking'. In 1916 organiseerde een kerk twee minuten stilte om Zuid-Afrikaanse soldaten te eren die zijn omgekomen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Met succes, dit gebaar is in 1918 door de burgemeester van Kaapstad uitgeroepen tot publieke herdenking.

Iedere dag, tot en met het einde van de Eerste Wereldoorlog, om stipt 12:00 uur 's middags werd er twee minuten stilgestaan bij de slachtoffers van die oorlog. De eerste minuut voor diegene die zijn overleden, de tweede minuut om de mensen te eren die levend zijn teruggekeerd uit de strijd en waar de oorlog nog generaties lang impact had.

Koning George V

Dit Zuid-Afrikaanse gebruik werd opgemerkt door schrijver en politicus Sir Percy Fitzgerald, die het op zijn beurt voorstelde aan Koning George V van Groot-Brittannië om het in te voeren tijdens Armistice Day, wat ook gebeurde in 1919. Een jaar na de Tweede Wereldoorlog hebben wij, net zoals veel andere Europese landen, dezelfde twee minuten overgenomen. Tijdens deze twee minuten herdenken wij de mensen die de oorlog niet hebben overleefd en is de oorspronkelijke gedachte achter de twee minuten nooit overgenomen.

Het ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum publiceert vanaf dit jaar ieder jaar een essay ‘die tot nadenken stemt over actuele maatschappelijke vraagstukken’. De eerste van Raaijmakers en Mitima-Verloop is hier te lezen.

Nieuwsweekend op NPO Radio 1

Iedere zaterdagochtend tussen 08:30 en 11:00 uur presenteren Mieke van der Weij en Peter de Bie het programma Nieuwsweekend voor Omroep MAX.