Keizer Bokassa was een dictator in een keizerlijk jasje

Door middel van een staatsgreep kwam Jean-Bédel Bokassa in 1966 aan de macht in de Centraal Afrikaanse Republiek. In totaal was Bokassa 15 jaar de leider van het Afrikaanse land. "In het begin zou je kunnen beargumenteren dat hij wel iets voor het land heeft betekend", zegt Catherina Wilson, onderzoeker aan het instituut voor geschiedenis aan de Universiteit Leiden.

"Hij heeft infrastructuur gebouwd, de universiteit gebouwd, dus er is wel een nalatenschap van Bokassa en dat kun je vandaag de dag nog zien", vertelt Wilson. "Maar, in de tweede helft van zijn regeringsperiode was hij meer naar zichzelf gekeerd, naar de ijdelheid. Er was heel veel repressie en mensen mochten hun opinie niet uitspreken."

Presidentschap voor het leven was te min

In die tweede helft besloot Bokassa dat het 'presidentschap voor het leven' te min was voor hem. Bovendien wilde hij iets anders dan de staatshoofden in zijn buurlanden. Dus, op een troon van bladgoud, met een kroon van diamanten, kroonde Jean-Bédel Bokassa zich in 1977 tot keizer. "Het was een uitbundige ceremonie", vertelt Wilson, en dat was misschien nog een understatement.

Kopie van de kroning van Napoleon

Een groot deel van het budget van de staat was aan de ceremonie uitgegeven en, alsof dat nog niet genoeg was, moesten ook de inwoners van de Centraal Afrikaanse Republiek bijdragen aan het spektakel. Hoe moest hij anders betalen voor de kroon, de troon en een sleep van elf meter? Als kers op de taart werden ook paarden ingevlogen uit België en Frankrijk: het moest een kopie zijn van de kroning van Napoleon.

Wilson: "Maar het was wel het beeld dat Bokassa van de kroning van Napoleon had. Want daar hebben we afgezien van een paar schilderijen, geen beeld van. Dus het was eigenlijk ook vooral zijn fantasie, van hoe het geweest was. Hij kroonde zich ook zelf - net zoals Napoleon, aangezien er niemand was die hoger gerangschikt was dan hij."

Bekroning voor eigen publiek

Het publiek kwam niet in grote getale het spektakel aanschouwen. Hoewel Bokassa allerlei staatshoofden had uitgenodigd, kwam niemand opdagen. Dus was het een bekroning voor eigen publiek, een soort verjaardag waar niemand kwam opdagen.

En zo werd het land het 'Centraal Afrikaanse keizerrijk'. De inwoners van de voormalige republiek waren hier niet erg blij mee. Wilson: "Het geld dat eigenlijk van de staat was, ging hier naartoe en ze moesten er zelf ook aan bijdragen. Daarnaast was het een tijd van economische recessie, er was weinig werk." Kortom, mensen zaten er niet bepaald op te wachten.

Regime werd grimmiger

Het regime van de dictator in het keizerlijke jasje werd steeds grimmiger. Zo zou Bokassa bijvoorbeeld politieke tegenstanders op hebben gegeten. Wilson ontkracht dat gelijk: "Dat is waarschijnlijk politieke propaganda geweest. Hij heeft veel mensen laten vermoorden, dat wel. Maar hij heeft geen mensen opgegeten."

Weemoed en melancholie

Uiteindelijk kwam aan het grimmige regime van keizer Bokassa I in 1979 een einde, toen hij in Libië op staatsbezoek was. Uiteindelijk werd hij berecht, tot hem toch in 1993 gratie werd verleend. In 1996 overleed hij als vrij man. Rond de dood van de ex-keizer zijn er in de Centraal Afrikaanse Republiek vele rebelliegroepen gevormd, "en tot de dag van vandaag wordt er nog gevochten", zegt Wilson.

Door de huidige Centraal Afrikaanse republikeinen wordt met weemoed teruggekeken op de tijd toen Bokassa aan de macht was. Wilson: "Veel mensen kijken terug op de tijd van Bokassa als een tijd dat er zekerheid en stabiliteit was. In die tijd was het land ook een eenheid en kon je reizen van de ene naar de andere kant van het land, wat nu zeker niet het geval is. Er was veiligheid, men kon veel meer toen, dan dat ze nu kunnen."

Jaren die ook Geen Lieverdjes Waren - JGLW

We zijn ongeveer halverwege 2020 en we kunnen nu eigenlijk al wel zeggen: dit jaar gaat de geschiedenisboekjes in als een venijnig jaar. Ieder jaar heeft natuurlijk z'n schaduwzijde, in JGLW bespreken Wouter Bouwman en Roelof de Vries de rafelrandjes van een jaar dat achter ons ligt.