Landelijke discussies over Berlijns stadsslot leggen pijnlijke vragen bloot in Duitsland

Vernietiging van het stadsslot

Meer dan 500 jaar bestond het Berlijnse stadsslot. Waar tijdens de Tweede Wereldoorlog half Berlijn platgebombardeerd was bleef het paleis, alhoewel beschadigd, fier overeind staan. Maar veel langer overleefde het niet, want in 1950 werd het door de DDR-leiding opgeblazen en vervangen door het Palast der Republik.

Het paleis werd niet voor niets met de grond gelijk gemaakt. "Het was een letterlijke streep door het verleden", aldus Schoonenboom. "Die DDR leider Ulbricht die zei dat het paleis onveilig was. Door bombardementen op die plek was het natuurlijk ook beschadigd, maar er was een geheim rapport waarin werd gezegd dat het nog wel kon. Maar Ulbricht wilde een letterlijke tabula rasa: opnieuw."

Palast der Republik

Echter, na de val van de Berlijnse Muur in 1989 brak er een discussie uit wat te doen met het Palast der Republik. De stad Berlijn schrijft een prijsvraag uit en er ontbrandde een grote strijd in de zeer gepolariseerde politieke Duitse cultuur van de jaren negentig.

"De progressieve kant wil iets heel moderns óf het Palast der Republik bewaren en er iets nieuws van maken. En de conservatieve kant wilde het slot wat er oorspronkelijk stond opnieuw bouwen", vertelt Merlijn Schoonenboom.

"En dan is er een man, een tractorverkoper, en hij hangt in 1993 met een paar mede conservatievelingen een enorm doek op van het stadsslot. Het stadsslot keert terug in de publieke debatten. Er werden avonden georganiseerd en er was ook veel woede."

Het voortbestaan van de geschiedenis

Uiteindelijk neemt het Duitse parlement in 2002 de aanbeveling van de aangestelde commissie die over de toekomst van het slot gaat aan. In deze aanbeveling is beschreven tot is besloten tot het herbouwen van het stadsslot, een teruggreep naar het verleden, maar binnenin moet een 'dialoog der culturen' plaatsvinden, een museum van wereldculturen. Maar of die dialoog der culturen echt succesvol gaat zijn als het museum eenmaal af is, is nog maar de vraag.

Merlijn Schoonenboom: "Die dialoog der culturen wordt nu onderdrukt door de opkomst van de politieke partij het AfD. Het laat de vraag zien of Duitsland ook echt zo veelkleurig en tolerant is als de progressieve kant van het land graag uitdraagt. Die aanvallen op dat ideaal wordt ook uitgedragen op dat slot. Dat mooie idee van dialoog der cultuur dat men bedacht heeft in 2002 is nu helemaal niet meer zo mooi en onomstreden als het destijds was."