'EU-herstelfonds: prematuur en verkeerd gericht'

"Ben je er vóór, dat er zo’n herstelfonds komt?", vraagt Jort Kelder. "Niet in de vorm waarin het nu voorgesteld wordt", antwoordt Lex Hoogduin, hoogleraar monetaire economie, complexiteit en onzekerheid aan de Rijksuniversiteit Groningen. "Ik vind het prematuur, we zijn nog niet aan het herstel toe. En ten tweede vind ik het verkeerd gericht. Het pakt het probleem niet aan waar we in die fase van herstel mee te maken krijgen."

De coronacrisis is nog volop in ontwikkeling. Hoogduin is van mening dat we onze energie pas moeten richten op herstel als de crisis is geweken. Europa zou nu de aandacht moeten leggen op het gezamenlijk coördineren en bestrijden van de pandemie. Niet nu al hakketakken over geld voor herstel, meent de professor.

Schuld, schuld nog meer schuld

"Heel veel bedrijven en burgers, maar ook overheden, hebben in de crisis veel moeten uitgeven. Ze hebben buffers moeten gebruiken, nieuwe schulden gemaakt en die schulden zijn te hoog. En met name de overheidsschulden." Om overheidsschulden mogelijk te maken, koopt de Europese Centrale Bank heel veel schuldpapier op. Ze blazen in feite de balans op en daarmee houden ze de rente laag. "Dat zorgt er weer voor dat de ECB met de handen op de rug beleid moet maken", zegt Hoogduin.

"Het is op dit moment niet aan de orde, maar als ze de rente zouden moeten verhogen (omdat het mandaat van de ECB gericht is op de inflatie en niet op de rente, red.), dan kan dat niet omdat je met schulden te maken hebt die onhoudbaar of op zijn minst problematisch worden als de rente stijgt." De ECB is dus in feite een auto zonder remmen, geen wenselijke situatie.

Met windmolens stimuleer je geen groei

"Met dat herstelfonds zeggen ze eigenlijk: we gaan geld inzetten voor zaken als vergroening. De Green Deal van eurocommissaris Frans Timmermans. Dat moeten we toch een keer doen, laten we het dan nu doen: dat is toch niet zo’n rare gedachte?", merkt Jort Kelder op.

"Het probleem is dat deze oplossing niet bijdraagt aan het schuldenvraagstuk. Je pakt het schuldenprobleem aan door groei te bewerkstelligen. Maar gaat de Italiaanse economie echt sneller groeien als er meer windmolens worden gebouwd?” Naast verduurzaming is het herstelfonds ook gericht op digitalisering en op industriebeleid. “Je kunt er vraagtekens bij zetten of die sectoren bijdragen aan economische groei”, zegt Hoogduin.