Geuren uit het verleden: hoe rook het vroeger?

"Wij denken dat geur een hele belangrijke rol speelt in ons dagelijks leven. Het informeert onze partnerkeuzes en begeleid ons in veel dagelijkse processen", legt Inger Leemans uit, hoogleraar cultuurgeschiedenis en leider van het project. "Geur speelt een belangrijke rol in jouw keuze van wie je leuk vindt en wie je om je heen wilt hebben."

Bovendien heeft geur veel betekenis en maken wij deel uit van een 'geur gemeenschap', vertelt Leemans. Daarmee bedoelt dat geuren ook verbinden binnen groepen, denk aan de rol van wierook en het branden van kaarsen in de katholieke gemeenschap. "Je maakt deel uit van groepen die bepaalde geurpraktijken hebben, maar vaak besef je je dat niet."

Geurerfgoed is belangrijk

"Zo was het vroeger ook maar we hebben eigenlijk heel weinig aandacht voor geur als erfgoed. En wij als historici denken dat het belangrijk is dat we dat geurerfgoed van vroeger opnieuw leren kennen en ook proberen wat beter te bewaren misschien, want geur vervliegt snel", aldus Leemans.

We weten allemaal dat geuren je kunnen vervoeren naar andere tijden, naar hoe het vroeger thuis rook bijvoorbeeld. Maar de geuren van dit onderzoek gaan ook wel terug naar nog veel langer geleden. Wat hebben wij daaraan, om geuren te ruiken die misschien al niet meer bestaan? "Besef je dan dat je onderdeel bent van een geschiedenis waar jij ook een belangrijke rol in speelt", antwoordt Leemans.

Associatie met stank

Geurhistoricus Caro Verbeek onderzoekt naast welke geuren er bijvoorbeeld bestonden in het Parijs van de 19e eeuw, ook hoe die geuren geduid kunnen worden en welke associaties men had en heeft. "Je denkt er misschien niet over na, maar het heeft wel effect van je. Bijvoorbeeld als iets stinkt wil je daar weg."

Tot eind 19e eeuw dachten mensen anders over stank. Toen was men ervan overtuigd dat je van stank ziek kon worden. "Dus dan is het niet alleen onprettig, maar ook gevaarlijk", zegt Verbeek.

Tastbaar Europees verleden

Leemans: "Geuren kunnen helpen om het verleden tastbaarder te maken." Dat is ook de reden dat de Europese Unie het drie jaar durende project 'Odeuropa' is gestart. Om de geuren in kaart te brengen, gaan onderzoekers uit heel Europa heel veel teksten bestuderen – zoals romans, recepten, reisverslagen en zelfs poëzie, maar ook juridische verslagen. En ook beeldende kunst kan informatie geven over de geuren van het verleden.

"De afgelopen jaren hebben erfgoedinstellingen heel erg geïnvesteerd in het digitaliseren van hun collecties. Die collecties zijn verspreid over heel Europa en vertellen eigenlijk maar weinig gezamenlijke verhalen. En ze worden ook weinig tastbaar voor mensen", zegt Leemans. Terwijl geur een mooie manier is om de gezamenlijke verhalen over Europa te vertellen.

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter.