'We hebben de toeslagenaffaire aan algoritmes te danken'

Het internet in je achterzak

“Waar de smartphone voor staat is dat de digitale revolutie mobiel is gegaan.” Schnitzler legt uit dat we vanaf 2007, toen de eerste smartphone op de markt kwam, het internet in onze achterzak hebben. Sindsdien neem je ook een soort privéruimte mee in de publieke ruimte en dat doet iets met je aanwezigheid: “Je wordt voortdurend van het hier en nu naar een overal en nergens gekatapulteerd.”

Bedot door de constante content

Door die versnippering neem je gesprekken niet meer helemaal op. “Er is onderzoek geweest dat zelfs de aanwezigheid van een telefoon zorgt voor een verminderde diepgang van het gesprek. Dat je steeds in je achterhoofd hebt: hé misschien is er nog iets wat ik net even gemist hebt?” We hebben volgens Schnitzler door bedrijven als Facebook te maken met een aandacht industrie die slim inspeelt op ons verlangen naar erkenning. Deze bedrijven sporen ons aan om steeds van alles online te gooien in de hoop dat iemand het liket. Bovendien hoef je je nooit meer te vervelen, want er is altijd nieuwe content om te consumeren.

Ophitsende algoritmes

Verveling van je weg scrollen is op den duur niet alleen schadelijk voor jezelf, maar het levert je ook over aan de algoritmes van deze platforms. Daarin schuilt volgens Schnitzler een nog veel groter gevaar: “Die hele algoritmische receptuur, die erop gericht is het spektakel te voeden en de onrust en woede aan te jagen –want dat genereert het meeste verkeer— gebeurt online, maar dat heeft offline reële effecten gegeneerd, die steeds zichtbaarder worden. Dat oppoken van gevoelens van wantrouwen bij mensen die sowieso al minder vertrouwen hebben in de overheid of in een moeilijke positie zitten, kunnen hen net het zetje geven om nog verder te radicaliseren”

Bovendien is het volgens Schnitzler zorgelijk dat overheden steeds vaker via algoritmes besturen. “Ze nemen geen beslissingen op basis van een visie; waar willen we heen als samenleving? Nee, je hebt gegevens. Je gaat ingrijpen voordat zich een misdrijf heeft voltrokken en, voilà, daar hebben we de toeslagenaffaire aan te danken.” En juist die visie heeft een mens en een samenleving nodig om het goede leven mogelijk te maken. De waarden waar iemand voor staan zijn wat Schnitzler betreft niet in steen gegrift, maar wel iets waar je bewust over hebt nagedacht en blijft nadenken.