'Deepfake van Rutte is een wanhoopspoging: droom mee over een premier die leiding neemt'

De Correspondent publiceerde de deepfake en verantwoording erover in aanloop naar de klimaattop in Glasgow aanstaande zondag. “Er is weken, zo niet maanden, over gediscussieerd op de redactie”, vertelt Chavannes in het Mediaforum van Spraakmakers. “Ook de tekst is eindeloos besproken.”

'Premier die voorop loopt'

Het idee kwam van klimaatjournalist Jelmer Mommers, vertelt Chavannes. “Mijn collega Jelmer schrijft al jaren over klimaat en weet er alles van. In aanloop naar Glasgow dacht hij: wat kunnen we nu eens doen om duidelijk te maken dat dit niet een onderwerpje is.” Wat als Nederland een premier had die klimaatleiderschap wilde tonen? Hoe zou dat eruitzien en klinken? – vroeg Mommers zich af.

Mommers ging na wat Rutte in de loop der jaren daadwerkelijk heeft gezegd en gedaan rondom klimaatverandering. “En hij heeft geconcludeerd dat er echt een schakelaar om gaat. We weten het wel, en we weten het ook niet.”

Dagdromen

De Correspondent wilde niet dat er een misverstand over zou ontstaan of het nu wel of niet echt Rutte was, vertelt Chavannes. “De bedoeling is: droom mee met een premier die voor de troepen uit gaat lopen.”

Toch keek journalist Tom Kleijn met de nodige verwarring naar de geënsceneerde video. “Is het een journalistiek stuk over wat de premier zou moeten doen om doelen te halen en leiderschap te tonen? Is het een commentaar? Een column?”

Opinie of analyse?

Kleijn vindt de productie creatief gedacht, maar ook “hinken op twee gedachten”. “De verantwoording begint met: dit is een toespraak waarvan wij, als De Correspondent, vinden dat de premier die zou moeten geven. Dat maakt het weer een opiniestuk – maar dan wel een met journalistieke verantwoording. Ik was daardoor in de war.”

“Het is een analyse en een commentaar in een”, licht Chavannes toe. “We proberen de wereld te beschrijven zoals we hem zien en houden niet de kunstmatige scheiding aan tussen de feiten en onze mening erover. Als je eerlijk bent over je drijfveren kan dat heel goed. Dit is wat we hopen dat de premier zou zeggen. Met daarachter de analyse over het trage tempo van uitstellen en polderen, dat we er daarmee niet komen.”

'Niet vermengen'

“Ik ben daarin dan toch iets ouderwetser”, reageert Kleijn. “Schrijf die analyse op basis van feiten. In een commentaar kun je dan schrijven: we hopen dat de premier doet wat hij moet doen. Je vermengt dingen die je mijns inziens niet zou moeten vermengen in een journalistiek stuk.”

Chavannes noemt het “een vrolijke wanhoopspoging”. “En wie weet kijkt Rutte ernaar en denkt hij: goeie toespraak, had ik moeten doen.”