Mattias Van de Vijver: 'De politiek moet de zorg menselijker maken'

Dissociatieve stoornis

Het hoofdpersonage uit Orchestra Soledad lijdt aan een dissociatieve stoornis. De voorstelling verloopt niet-lineair en maakt onverwachte sprongen tussen plaats en tijd. "Omdat dit ook gebeurt bij mensen met een dissociatieve stoornis", vertelt Van de Vijver. "Mensen met een dissociatieve stoornis komen los te staan van de normaliteit van het leven. In mijn ervaring zijn mensen met deze stoornis niet meer in staat het echt van het nep te onderscheiden. Een gevolg is dat je wantrouwend naar het leven én naar jezelf gaat kijken. Een dissociatieve stoornis is in de basis een afweermechanisme van het lichaam, om de werkelijkheid niet meer te hoeven aanvaarden."

Eigen ervaring

Psychisch lijden loopt als een rode draad door Van de Vijvers leven. Op zijn twaalfde, besliste zijn moeder om te worden opgenomen. "Oneerbiedig gezegd barstte er een circus los. Ze mocht geen contact hebben met de buitenwereld. De diagnose dissociatieve stoornis volgde pas later. Het was heel moeilijk om te begrijpen. Wonder boven wonder zijn we er als gezin goed doorgekomen."

Zelf had Van de Vijver sinds zijn puberteit last van manische depressie. Op zijn dertigste ging het echt mis. "Er was iets geklapt. Ik werd wakker en ik had geen gevoel meer. Het was alsof het leven zich tegen mij gekeerd had, en alles wat mij omringde begon ik te wantrouwen. Zelfs de meest fantastische persoon, mijn vrouw, was potentieel gevaarlijk. Uiteindelijk heb ik met therapie en medicatie de demonen kunnen aanpakken."

Zachtheid

"Kunnen we psychische klachten uit de taboesfeer halen, en begrip tonen voor mensen die buiten ‘het normale’ vallen in een maatschappij?" - vraagt de theatermaker zich af. "Waarom wordt bijvoorbeeld bij verwarde personen vaak met geweld ingegrepen?" Hoewel mensen in psychisch lijden niet altijd goed bereikbaar kunnen zijn, vindt Van de Vijver dat niet de persoon die psychisch lijdt bereikbaar moet zijn. "De mens die nuchter en kritisch kan nadenken, moet bereikbaar zijn."

Zorg als een mensenrecht

Volgens Van de Vijver zijn de wachtlijsten in de zorg in strijd met de rechten van de mens. "Nederland is niet langer een verzorgingsstaat. Psychologen die nog ruimte hebben moeten noodgedwongen een patiëntenstop inbouwen, omdat er vanuit de overheid geen geld voor is. En wanneer je een behandelingstraject in wil gaan, moet er eerst een onderzoek naar ADHD plaatsvinden, zodat die optie alvast kan worden uitgevlakt. Stel je bent in psychisch lijden en je bent alleen, kunnen schijnbaar eenvoudige, kleine stappen, zielsvermoeiend zijn. Zes maanden moeten wachten op hulp is verschrikkelijk."