Ze noemen me baboe: een inkijk in het koloniale leven in Nederlands-Indië

Alima

De documentaire vertelt over het fictieve levensverhaal van de Javaanse Alima, die in de jaren veertig werk vindt als baboe (kindermeisje) voor een Nederlandse familie. Het verhaal van Alima staat symbool voor de verhalen van de baboes als beroepsgroep.

De film vertelt Alima's verhaal met archiefbeelden, geluid, muziek en een vertelstem. Alima praat met haar vroeg overleden moeder, die ze altijd bij haar voelt. Zo horen we van haar verwachtingen, angsten en verlangens. Het toont de ingewikkelde koloniale relatie waarin zij zich als 'bijna familie' bevonden. Ze waren de spil van het Nederlandse familieleven in voormalig Nederlands-Indië, maar behoorden niet tot de familie.

Baboe

Beerends heeft zich helemaal toegespitst op de baboe: wat voor meisjes dat waren, wat hun positie was, zowel bij hun eigen Indonesische familie als bij de Hollandse familie. "Vanaf het moment dat een meisje bij de familie kwam heette ze Baboe. Dat was de functie, maar ook haar naam. De eigen naam werd niet meer gebruikt. Ze waren een soort van onzichtbaar. Dat is een van redenen dat de Nederlandse kinderen die later hun baboe zijn gaan zoeken, ze niet hebben kunnen vinden. Allen kenden ze haar als Baboe."

"Ik heb me gericht op wat het echte gevoel was tussen die kinderen en die baboe. Dat was echt, die emotie. Los van alle politieke en koloniale dingen die er omheen gebeurde, was er gewoon een band tussen dat kindermeisje en het kind."

Een besmette term

Baboe is een Nederlands woord. "Ik hoorde het woord voor het eerst van mijn moeder. Omdat mijn moeder heel liefdevol over haar sprak, als een soort droommoeder. Voor mij was het een hele moederlijke, warme associatie. Op een gegeven moment sprak ik de kleinzoon van een voormalige baboe, die in Nederland is gebleven na de oorlog. Veel baboe's konden na de oorlog niet meer terug en zijn in Nederland gebleven. Hij zei: 'mijn oma werd uitgescholden als baboe'. Dus ik heb er een hele nare klank bij."

Het geen echt Indonesisch woord, het een samensmelting van twee woorden: het Indonesische woord voor mejuffrouw (mba) en moeder (ibu). Het is een besmette term geworden. "De term wordt geassocieerd met de kolonie, waar mensen niet aan herinnerd willen worden, omdat zowel de Nederlanders als de Indonesiërs niet echt trots zijn op hoe die rollen waren."

De documentaire Ze noemen me Baboe van de NTR is maandag 29 juni om 20:00 uur te zien op NPO 2.

Kunststof Radio

Het cultuur- en mediaprogramma van NTR van maandag tot en met donderdag te horen tussen 19.30 en 20.30 uur op NPO Radio 1 of op elk moment terug te luisteren als podcast. Volg Kunststof op Twitter, Facebook en Instagram.