Gouden Bergen: 'Influencers zijn gewoon wijzelf'

Voor haar boek dook Smithuijsen in de wereld van de influencers, eentje waar ze eerst ver vanaf dacht te staan: "Ik begon met de idee ‘wat een aparte diersoort is dit, waar komt dit vandaan? Maar hoe langer ik met die meiden optrok, hoe meer ik eigenlijk zag dat ze een soort uitvergroting of symbool zijn voor deze tijd en de idealen die we nu hebben."

Vrouwenwereld

Smithuijsen schreef voor NRC wel vaker over influencen en de invloed van sociale media, maar ze bleef dan hangen op één thema. Nu wilde ze meer weten over die wereld. Een vrouwenwereld ook wel, zo blijkt: "Dat heeft echt te maken met het platform, Instagram. Dat is heel visueel en het idee is dat vrouwen meer aanslaan op visuele producten, producten die jezelf mooier maken zoals make-up of kleren of interieurspullen.

Er zit denk ik ook wel een tweede laag in en dat heeft er mee te maken dat vrouwen zichzelf sneller onderling vergelijken als het gaat om uiterlijk en onzekerder zijn daarover. Dus ik denk dat dat zeker in die marktwerking ook enorm meespeelt. Ik werd hoe vaker ik erover schreef, gewoon steeds meer gefascineerd door hoezeer deze vrouwen zo leken te leven voor dat online personage dat ze hadden gecreëerd."

'Zij zijn gewoon wijzelf'

Toch zegt dat online personage volgens haar wel veel over onze tijd: "Ze zijn heel erg bezig met zichzelf maken, op een vrij letterlijke manier online. Maar dat is natuurlijk iets wat we allemaal doen momenteel. We leven in een heel erg neoliberale wereld waarin je allemaal geacht wordt om je eigen merk te zijn en steeds maar weer succesvoller te zijn en te groeien. En dat doen zij letterlijk met volgers en likes. Die focus op succes en dat meetbare succes ook zien als een soort standaard in je leven, daarin zag ik steeds meer dat ze helemaal geen andere diersoort zijn. Ze zijn gewoon wijzelf."

Ideale online identiteit

Het leven van de influencers die ze gesproken had, staat in teken van hun online identiteit. Maar vereenzelvigen met je ideale online identiteit, dat kan volgens Smithuijsen niet: "Je digitale zelf is natuurlijk altijd veel maakbaarder en perfecter dan je zelf echt bent. Dat is ook de discrepantie die mij zo fascineert: je hebt gewoon hele menselijke mensen die zich ineens gaan verhouden tot een perfect en extreem maakbare versie van zichzelf. Dat kan ook leiden tot frustratie en gevoelens van teleurstelling."

Ze geeft een voorbeeld: "Er zit in het boek ook een lijn over een jonge moeder die haar hele identiteit heeft opgebouwd rond een jonge moeder zijn in een dure wijk in Amsterdam en vervolgens wordt ze door haar man verlaten en verliest ze die hele kant van haar leven. Online wil ze dat wel nog in stand houden en daar zag ik eigenlijk ook echt heel goed hoe existentieel dat was. In eerste instantie dacht ik dat ze dat in stand wilde houden omdat ze zo haar geld verdiende, met dat luxe moederleven. Maar op een gegeven moment zag ik dat ze dat in stand wilde houden omdat ze het heel moeilijk vond dat ze dat niet meer was. Dat wilde ze eigenlijk niet toegeven. Zolang je dat online nog bent kan je ergens nog geloven dat dat deel van jou nog bestaat."

Beter begrijpen

Het boek gaf haar ook inzichten: "Ik ben de influencers beter gaan begrijpen. En ik zou niet op die manier kunnen leven, maar ik zag wel in dat ik op een bepaalde manier dat wel doe en veel mensen om mij heen ook. Dat is dan veel meer als je gaat om succes en doelen stellen en meetbaar resultaat willen behalen. Die influencers zijn misschien wel vaak gefrustreerd, maar ik zie om mij heen heel veel frustratie en dat gaat altijd om onderlinge concurrentie of eisen die je vanuit de samenleving internaliseert en vervolgens probeert waar te maken. Dus in die zin zijn de gedachten en de drijfveren niet heel anders."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.