Hoe journalist Lex Runderkamp per toeval oorlogsverslaggever werd: 'Dag erna zat ik in Libië'

Hoe hij oorlogsverslaggever werd

Runderkamp is vooral bekend als oorlogsverslaggever. Hoe kwam hij in die rol terecht? "Ik werkte al lange tijd bij de NOS en had daarvoor acht jaar in het buitenland gewerkt voor de VPRO. Op een borrel zag ik dat iedereen nerveus was", vertelt hij. Hij vroeg de eindredacteuren wat er aan de hand was. "De verslaggever in Libië moest met spoed naar huis, maar er was geen vervanger beschikbaar", kreeg hij te horen. Direct bood hij zichzelf aan. "Ik zei: ik heb jarenlange ervaring in het buitenland. Ze vroegen meteen of ik wilde – en de volgende ochtend was ik al onderweg naar Libië. Ik zat direct midden in de oorlog."

Wat dreef hem? "De NOS was mijn club. Ik wilde het probleem zo snel mogelijk oplossen. Bovendien volgden we de situatie in Libië al weken, en ik vond het spannend om daar ter plekke verslag van te doen." Hoe reageerde zijn vrouw op zijn plotselinge vertrek? "Ze was er niet blij mee, maar ze is zelf journalist. Ze zei: als ze mij hadden gevraagd, had ik ook meteen ja gezegd. Dus ze begreep me wel."

Religie

Wat hebben zijn ervaringen in het buitenland hem geleerd? "Mijn blik op religies is veranderd. Ik kom uit een niet-gelovig gezin, een PvdA-familie. Ik had een gezonde kritiek op het christendom en de islam. Religie was niets voor mij; ik geloofde meer in vooruitgang en wilde daaraan bijdragen via de journalistiek. Maar tijdens mijn reizen, vooral in het Midden-Oosten, zag ik mensen in pure wanhoop – met dode kinderen in hun armen, zonder voedsel of drinkwater, stervende ouderen zonder medicijnen. Dan loop je daartussen en zie je hoeveel kracht mensen uit hun geloof halen. Ze accepteren hun lot als onderdeel van Gods oordeel. Dat vond ik, als medicijn tegen de ellende in de wereld... uniek. Sindsdien kijk ik milder naar religies."

Hawija

Op de vraag naar zijn grootste journalistieke prestatie hoeft Runderkamp niet lang na te denken. "Hawija", antwoordt hij resoluut. In 2020 reisde hij naar deze stad in Irak, waar een Nederlandse F-16 in 2015 een IS-bommenfabriek had gebombardeerd. Wat nooit was onthuld, was dat er bij die aanval ongeveer 85 burgerdoden vielen. Dankzij Runderkamps onderzoek werd dit bekend en won hij De Tegel, de belangrijkste journalistieke prijs van Nederland.

Hoe kwam hij deze zaak op het spoor? "De Amerikanen brachten een bericht naar buiten over een bombardement in Hawija, waarbij extra explosies veel schade hadden aangericht. Rond diezelfde tijd publiceerde de Nederlandse minister een vage verklaring: 'Nederland heeft deelgenomen aan de luchtoorlog en in sommige gevallen wordt onderzocht wat er precies is gebeurd.' Dat trok onze aandacht. We dachten: misschien heeft dat met Hawija te maken. Maar toen we vragen stelden, werd het zó krampachtig ontkend dat we het verder wilden onderzoeken."

De doorslag kwam toen een Haagse ambtenaar twijfelend reageerde op een vraag over Hawija. "Hij zei: 'Ik kan er niets over zeggen, ik kan dat niet bevestigen, noch ontkennen.' Maar hij zei niet: 'Hawija, wat is dat?' Niemand in Nederland had dat woord ooit gehoord. Als een woordvoerder in Den Haag het herkent, móét het iets betekenen." Uiteindelijk besloten de redacties van NRC en NOS samen de zaak verder uit te spitten.

Muzikaal

Wat veel mensen niet weten, is dat Runderkamp ook muzikaal is. "Ik heb auditie gedaan bij het conservatorium in Den Haag, gewoon om te kijken of ik het kon. Maar uiteindelijk brak ik het aanmeldingsproces af, omdat ik besefte dat ik niet verder zou komen dan muziekleraar. Dat idee prikkelde me niet. Ik wilde op het podium staan."

Luister het hele gesprek met Runderkamp terug via De Perstribune-podcast!