Nijntje en Dick Bruna zijn supersterren in Japan

Houten speelgoed, zachte knuffels, kleding, sieraden en zelfs luxe tassen voor volwassenen: in de Nijntje-showroom in Amsterdam zijn de producten van het wereldberoemde konijntje verzameld. "Het houten speelgoed vind ik heel erg passend. Dick Bruna hield van houten speelgoed, dat vond hij voor kinderen heel erg leuk. Dus als je dan ook nog zijn illustraties met die felle kleuren erbij ziet, en het is mooi gemaakt, dan past dat heel goed vind ik", zegt Marja Kerkhof, directeur van Mercis, het bedrijf dat alle rechten van Dick Bruna beheert. De kleur rood die in de illustraties van Bruna voorkomt, is speciaal voor hem gemengd en wordt ook 'Bruna-rood' genoemd.

Nijntje was niet gelijk een superster

Maar voorafgaand aan al dat speelgoed en ander moois, waren er natuurlijk alleen de boeken. De illustraties van Dick Bruna wisten niet gelijk de harten van het wereldwijde publiek te veroveren. "Dat was in Nederland niet anders dan in Japan, bijvoorbeeld. De eerste boeken die hier werden gepubliceerd, waren ook niet bepaald in enorme oplages gedrukt. Mensen denken soms dat het een direct succes was, maar dat was echt niet zo." Kortom, ook in Japan moest de populariteit nog groeien. Bruna had het geluk dat de Japanse uitgever, Fukuinkan, geloofde in Nijntje en ook geduld had. Kerkhof: "Door dat geduld te hebben, werd het steeds bekender en meer gewaardeerd."

Inmiddels is Nijntje, die in Japan Miffy wordt genoemd, zo populair in Japan, dat veel Japanners denken dat het konijntje uit Japan komt. Het past namelijk ook goed binnen de Kawaii-cultuur: de Japanse cultuur die draait om alles dat schattig is. "De illustraties bestaan uit weinig lijnen en zijn erg gestileerd dus het had gekund qua stijl, maar zijn bed stond in Nederland en niet in Japan", aldus Kerkhof. Wel kwam Bruna regelmatig in Japan. "Als hij er was, vond hij het heel bijzonder", vertelt Kerkhof. "Hij vond het landschap mooi. En, hij vond de dingen die perfect gedaan werden mooi, of het nou een maaltijd was, of de manier waarop je bejegend wordt, dat vond hij heel prachtig."

Strijd om blauwe judopakken van Anton Geesink

De bekendheid van Bruna in Japan heeft later bijgedragen in de strijd van judoka Anton Geesink voor blauwe judopakken. Doordat judoka's toentertijd de strijd met elkaar aangingen in allebei een wit pak, was het soms moeilijk te onderscheiden wie wie was. Geesink pleitte er daarom voor, om de ene judoka een blauw pak aan te trekken. Bruna kon daarbij een handje helpen. "Toen heeft hij Dick gevraagd om voor hem te illustreren", vertelt Kerkhof. "Dat heeft hij toen inderdaad gedaan, maar hij heeft ook allemaal witte pakken met belts in allerlei kleuren getekend. Ze hebben ook stickers gemaakt, zodat ze dat makkelijk overal konden laten zien. En zo is dit, zegt de overlevering, ontstaan." Kortom, misschien heeft Bruna wel het duwtje gegeven in de richting van de blauwe pakken die we nu kennen.

Boris en de paraplu

Ook haalde Bruna inspiratie uit Japan. Bij het boek Boris en de paraplu weet Kerkhof dat zeker. In dat boek wordt Boris afgebeeld met een paraplu die compleet binnenstebuiten is gekeerd door de harde wind. Dat beeld kwam voort uit iets dat de illustrator in Japan zag gebeuren, "buiten in het hotel waar hij logeerde", vertelt Kerkhof. "In de ochtend zag ik hem dat schetsen, en later bleek dat dat inderdaad het begin was van Boris en de paraplu."

Nijntje met twee tranen

In 2011 werd Japan getroffen door tsunami en vervolgens een ramp bij de kerncentrale daar. Dick Bruna maakte voor de slachtoffers een illustratie van Nijntje met twee tranen. Kerkhof: "Zodra hij hoorde dat er zo'n enorme ramp zich had voorgedaan rond Sendai, voelde hij de behoefte om daar uiting aan te geven. En voor hem was dan een tekening de meest voor de hand liggende uiting. Die is toen beland op de voorpagina van alle Japanse kranten. Dat is vanzelf ontstaan." Toen Bruna in 2017 overleed, deelden Japanners massaal die illustratie. "Iemand was hen ontvallen op wie ze gesteld waren. Op zijn werk waren ze gesteld. Ze kenden het werk ook al heel erg lang en goed, het had wel impact", aldus Kerkhof. "Waar hij de illustratie oorspronkelijk voor hen had gemaakt, heeft Japan het ook gebruikt om uiting te geven aan hun verdriet."

De verhalen en illustraties van Bruna betekenen veel voor Japan. "Het is lieflijk, geeft comfort en het is iets waar je je aan hecht, en wat je als een vriend beschouwt. Dat is Nijntje denk ik ook voor veel Japanners", zegt Kerkhof.