'Als televisie een aspirientje is, dan zijn de mobiele telefoons heroïne'

De vorige keer dat ik mij via deze microfoon tot u richtte vertelde ik over de zorgen die ik heb nu mijn kinderen bijna naar de middelbare school gaan. Ondanks de groeiende consensus bij deskundigen dat die schermpjes ten koste gaan van onderwijs, leerlingen depressief maken, leraren hinderen en demotiveren, lukt het scholen niet om de apparaatjes uit het gebouw te weren.

Waar de politiek in Frankrijk vijf jaar geleden al een einde maakte aan telefoons op scholen haalde een voorstel van het CDA om onze leerlingen te helpen het hier niet.

Sigarettenrook

In mijn vorige bijdrage aan dit programma haalde ik daarom herinneringen op aan de wolken sigarettenrook die vroeger op mijn middelbare school hingen. Dat zouden we samen oplossen werd toen als een mantra geroepen.

Pas toen de politiek eindelijk stappen ondernam begon er iets te bewegen.

Nog nooit kreeg ik na een uitzending zoveel reacties. Meerdere leraren vertrouwden mij toe dat ze ieder uur een kwartier kwijt zijn aan het afpakken van telefoons, en dat iedere les opnieuw.

Soms omdat het schoolbestuur de aan het begin van het jaar gemaakte afspraken niet handhaafde, soms omdat de schoolleiding meent dat de eigen verantwoordelijkheid van leerlingen belangrijker is dan de realiteit dat ze die niet aan kunnen.

Een brugklasser vertelde mij dat hij in de pauze niet met klasgenootjes praatte omdat iedereen dan op z’n telefoon keek.

Een schoolleider die het wel met mij eens was zei dat ik vooral niet moest verwachten dat er iets zou veranderen. De consensus is nu eenmaal dat onderwijs vooral leuk en gezellig moet zijn.

Heroïne

In 1985 publiceerde de Amerikaanse onderwijs criticus Neil Postman het boek: “Amusing Ourselves to Death” daarin waarschuwde hij ervoor dat het niet de Orwelliaanse dystopie van een totalitaire staat is die onze vrije samenleving bedreigt maar ons verlangen om constant vermaakt te worden.

Hij verwijst in dat verband naar het sombere toekomstbeeld dat Aldous Huxley’s bijna honderd jaar geleden in zijn roman Brave New World schetste. Een wereld waarin mensen zichzelf Soma toedienen, een medicijn dat haar gebruikers in een constante roes van geluk en vergeetachtigheid stort.

Postman betoogt overtuigend dat de amusementswaarde van televisie het publieke debat, ons denken en ook ons onderwijs zwaar aantast.

Als televisie een aspirientje is dan zijn de mobiele telefoons die we onze kinderen geven heroïne.

Een vader vertelde mij hoe zijn puberdochter zonder problemen drie uur lang op haar kamer naar Tiktok filmpjes kan kijken. Filmpjes die niet langer dan 15 seconde duren. Vermaak zonder enige vorm van context. SOMA on steroids.

Brieven aan Kamerleden

Aangespoord door de alarmerende reacties van leraren, leerlingen, en ouders besloot ik wat brieven te schrijven aan progressieve Kamerleden die tegen het voorstel hadden gestemd om telefoons op scholen te verbieden.

De antwoorden die ik kreeg waren, een uitzondering daargelaten, ontluisterend.

Als ik het goed begrijp komt er deze zomer een commissie en die gaat dan in gesprek met de sector en die gaan dan inventariseren en dan komt er een rapport en dan gaan we verder kijken wat de juiste …

Het meest stuitende was wel de manier waarop de burgemeester van Amsterdam haar handen van het probleem af trok:

"Gelukkig leven wij niet in een stad waarin alles wat niet goed of ongezond is wordt verboden." Liet ze haar voorlichter optekenen.

Toen ik informeerde of dit een grap was kreeg ik te horen dat ik het citaat gerust mocht gebruiken.

Dat de kinderen in haar stad steeds minder leren, steeds vaker eenzaam en gedeprimeerd zijn, dat leraren hun werk niet kunnen doen of op zoek gaan naar een ander vak, het maakt allemaal niets uit, zolang we ons maar vermaken.