'Ga terug naar je eigen land' - openingsfilm IDFA toont de vele gezichten van Europa
- Nieuws
- 'Ga terug naar je eigen land' - openingsfilm IDFA toont de vele gezichten van Europa
De blonde man voor de klas vol Afrikanen, net aangekomen in Europa, windt er geen doekjes om. “Ga terug naar je eigen land, repareer je eigen land. Wij willen jullie hier niet. Wir schaffen das nicht.”
Want Europa mag dan een paradijs lijken, het is een catastrofe, legt de blonde man de klas vol vluchtelingen en migranten geduldig uit. Even daarvoor heeft hij ze voorgerekend wat ze Europa kosten. “Dit welvaartssysteem kan een paar mensen helpen. Maar als miljoenen hier om hulp komen vragen, dan stort alles in elkaar.”
Kloof tussen wens en werkelijkheid
Nee, dit is geen campagnevideo van Wilders. Het is de openingsfilm van het documentairefestival IDFA. De film Stranger in Paradise van de Nederlandse filmmaker Guido Hendrickx toont in drie aktes de machtsverhouding tussen Europeanen en vluchtelingen.
De blonde man voor de klas is een acteur (Valentijn Dhaenens), de vluchtelingen zijn echt. Hendrickx scoutte ze in vluchtelingenkampen op Sicilië. Op deze manier hoopt hij ze een stem te geven. "Want het lijdend voorwerp - tussen aanhalingstekens - wordt vaak buiten de discussie gelaten", zegt Hendrickx in een interview met Nooit meer Slapen. "De vluchteling zelf komt meestal niet aan bod." Door gesprekken te voeren met de vluchtelingen, ontdekte Hendrickx een 'kloof tussen wens en werkelijkheid'. "Daarachter gaat een machtsverhouding schuil, en die wilde ik graag ontleden."
De onderbuik van Europa
Stranger in Paradise toont die machtsverhouding in drie aktes. In de eerste akte vertolkt acteur Dhaenens de ‘onderbuik’ van Europa, het Europa dat vreest voor haar eigen cultuur, normen, waarden, banen en welvaart. “Wij geloven niet in God, voor ons is dat zoiets als de kerstman. En nu kom jij hier zeggen dat je de wetten van Allah belangrijker vindt dan welke ook?” De boodschap is duidelijk: dit Europa wil hen niet.
De idealist met een schuldgevoel
In de tweede akte, met een nieuwe klas migranten, lijkt de blonde ‘leraar’ 180 graden gedraaid. Hij vindt het vreselijk dat de zee een massagraf is geworden, en dat de politici daar niets aan doen. Hij is de idealist die zich verantwoordelijk voelt voor zijn Europese voorvaderen die koloniseerden, stalen en verkrachtten. Dit Europa wil het goedmaken, of wellicht zijn schuldgevoel wegpoetsen.
De bureaucraat die enkel naar regeltjes kijkt
Tenslotte is er, in de derde akte, het bureaucratische Europa. De pragmatische wetshandhaver die de migranten zakelijk de vele regels uitlegt. Willen ze een verblijfsvergunning, dan zullen ze de ‘migration game’ moeten spelen. Er volgen vele vragen over details in hun verhalen, en beoordelingen over ‘objectieve bewijzen’ en ‘consistentie van de statements’. Wie kan bewijzen een vluchteling te zijn, maakt kans het spel te ‘winnen’.
De kijker kiest
Iedere akte laat een ander gezicht van Europa zien. Vervolgens mag de kijker ‘zelf aan het werk’, zegt Hendrickx in een interview met vpro.nl. “Daarmee bedoel ik dat ik het publiek graag wil uitdagen. Films die alles uitleggen vind ik cynisch omdat die de kijker in mijn opinie niet serieus nemen.’
Toch geeft Hendrickx bij Nooit meer Slapen toe dat de machtsverhouding tussen Europeanen en vluchtelingen - ondanks haar verschillende verschijningsvormen - uiteindelijk 'vrij eenduidig' is. "Uiteindelijk is ze ongelijkwaardig, en gaat het over categoriseren en niet naar de mens willen kijken, maar gewoon op de oppervlakte blijven."
Gerelateerd
