Bert Natter: 'In een antidemocratisch systeem wordt slechtheid beloond'

Aan het einde van de oorlog

'Dat zijn mijn zaken niet'. Het is een zin die vaak terugkeert in de roman Aan het einde van de oorlog. Of het nu gaat om stapels lijken, om het verbranden van dossiers, of details die leiden tot het oplossen van het mysterie rondom een verdwenen jongen. Telkens weer die zin: 'dat zijn mijn zaken niet'. Bert Natter laat zien dat mensen niet per se slechte dingen doen, maar wel vaak wegkijken en proberen zo min mogelijk op te vallen. "Zo kom je blijkbaar een oorlog door. Niet door anderen te helpen."

Brave burgers worden massamoordenaars

"Het hele boek is doordesemd van de lucht van verbrande mensen. En mensen die doen alsof dat niet bestaat en er niet op grote schaal mensen worden vermoord. Dus zolang mensen het niet weten, dan is het niet zo." Natter bekritiseert in zijn boek ook de moderne tijd. "Ik zal Trump niet vergelijken met een nazi, maar hij is wel een man die nadenkt over mensen in Gaza alsof ze niet bestaan. Alsof het een lap grond is waar je van alles mee kan doen."

"In een antidemocratie systeem wordt slechtheid beloond. Zo veranderen brave burgers in massamoordenaars." Bert schrijft over vrij gewone mensen die in de kern helemaal niet zo slecht zijn. "Er zijn geen good guys of bad guys. In de laatste dertig jaar oorlog zie je een grijs gebied."

Humor in ellende

Voor Bert moest er ook humor tegenover de ellende in zijn boek staan. "Om het voor mezelf wat draagbaarder te maken." Humor doet voor Bert niets af aan verdriet. Hij vergelijkt het met de nazit van een uitvaart "waar altijd heel erg wordt gelachen om de kenmerkende eigenschappen van de betreurde overledene. Je kunt niet alles weglachen, Maar ik geloof wel dat humor ons toch kan helpen. Het is een heel menselijk gevoel."