Ronit Palache: 'Je kunt gehecht zijn aan verdriet, als een jas die je nooit wil uittrekken'

Ischa Meijer, meer dan een interviewer

In haar boek wilde ze Ischa Meijer neerzetten als een sleutelfiguur van zijn tijd, vertelt Ronit Palache. Niet alleen als interviewer dus, maar vooral als stem van de naoorlogse generaties.

"Ischa was natuurlijk goed in interviewen, maar er waren ook mindere kantjes. Hij was soms enorm bevooroordeeld, kon geïrriteerd worden, duwde mensen in bepaalde richtingen."

En bovendien: "Hij was in heel veel andere dingen óók heel goed. En de thematiek die hem zo eigen was, die eigenlijk overal in terug komt, in toneelteksten, interviews, reportages, die wilde ik laten zien: het jodendom en de oorlog." Want die thematiek zat overal in, was overal in zijn werk verweven.

Naoorlogse geschiedenis

"Toen ik later meer van Ischa Meijer ontdekte, was dat enorm herkenbaar. Ik ben van de derde naoorlogse generatie. Hij was de eerste generatie, maar had de leeftijd van tweede", vertelt Palache.

Pieter vult aan: "Ischa Meijer werd gedeporteerd als baby naar Kamp Westerbork maar overleefde de oorlog. Hij kwam thuis met zijn familie en er werd nooit meer één woord over gesproken."

Dat zwijgen ziet Palache als kenmerkend voor de naoorlogse generaties: "De zwijgzaamheid, het niet mogen vragen, het niet durven vragen. Je wilt je ouders niet belasten dus cijfer je jezelf systematisch weg." Maar, je wilt wel contact en verbinding en je liefde op een bepaalde manier uiten, vertelt ze.

Dat Ischa Meijer zich erg grof en hard uitte ziet ze ook in dat licht: "Ik begrijp heel goed dat er kwalificaties werden geplakt op de manier waarop Ischa zich uitte. Maar stel je voor: je bonkt op zulke harde en dikke muren, en er wordt niet open gedaan, er wordt niet naar je gekeken. Dan ga je op zoek naar manieren om wél door te dringen en te communiceren."

Ronit Palache

Ronit Palache schreef voor Elsevier, was werkzaam in de literaire wereld en publiceerde in 2016 het boek Ontroerende onzin. De joodse identiteit in het Nederland van nu. Tegenwoordig werkt ze als freelancejournalist voor onder andere Op1, Algemeen Dagblad en Vrij Nederland.

Het zijn voor Ronit Palache herkenbare taferelen: "Mijn ouders doen altijd alsof het geen issue was, maar daardoor is het juist aanwezig. Ik zag altijd, overal de hele tijd oorlog in: hun angst en neuroses, ze werden gewoon knettergek. Ik mocht niet aan mijn hoofd krabben, dat deed ze denken aan de luizen in het kamp. Ik kwam een keer binnen in een gestreept truitje en toen werd mijn opa misselijk omdat het hem aan een gevangenispak deed denken."

Om zich te verzetten stelde ze voortdurend vragen. "Ik was van de 3e generatie dus ik had wat meer ruimte om vragen te stellen. Maar alsnog kreeg ik geen antwoorden."

Alles van Nooit Meer Slapen terugluisteren?

Terugluisteren kan via jouw favoriete podcast. Nooit Meer Slapen is hét cultuurprogramma van de VPRO. Elke maandag- tot en met vrijdagnacht tussen 00.00 en 01.00 uur hoor je een diepgravend gesprek over cultuur, literatuur, film, muziek, theater of kunst.