Trendbreuk in zelfhulpboeken: de prestatiemoraal is terug

Ook in 2022 was het zelfhulpboek mateloos populair. Zo stond het boek Dingen die je alleen ziet als je er de tijd voor neemt van auteur en boeddhistische monnik Haemin Sunim 264 weken in de wekelijkse top 60 boekenlijst. Dat is meer dan welk ander boek uit welk ander genre ooit.

Onder de twaalf zelfhulpboeken die Van den Heuvel onder de loep nam, zag hij twee trends voorbij komen: boeken voor mensen die zich extreem onder druk gezet voelen en het terugkeren van de prestatiemoraal.

Prestatiemoraal leeft weer op

Volgens Van den Heuvel zagen boeken over de prestatiemoraal hun laatste hoogtepunt in 2008, net voor de economische crisis. Boeken die de boodschap van de prestatiemoraal uitdragen, leggen uit hoe je succes kan hebben in leven, maar ook hoe je geld kan verdienen. "En dat doe je door alle economische principes in je hele leven toe te passen, dus ook thuis." Na de economische crisis van 2008 verloor het prestatiemoraal aan populariteit. De boodschap was daarna juist om geen succes na te streven, want dat levert alleen ellende op.

Nu leeft de prestatiemoraal weer op. In twee boeken van Michael Pilarczyk, die beiden in de top twaalf staan, ziet Van den Heuvel dat Pilarczyk gefascineerd is door het nastreven van succes in combinatie met spiritualiteit. Hierin speelt manifesteren een grote rol. Door middel van te manifesteren worden gedachtes het universum ingestuurd. "En dan werkt het universum als een soort postordercatalogus waarin je alles kan uitkiezen wat je maar wil." De kern van het verhaal is dat door te geloven en door de juiste manier van denken je succes zal bereiken, legt Van den Heuvel uit.

De schrijver zegt dat dit soort boeken vaak een opleving meemaken wanneer er een afname is van traditioneel geloven, terwijl tegelijkertijd de behoefte aan spiritualiteit en zingeving niet verdwijnt.

Inspiratie uit levenslessen van anderen

De tweede trend is gefocust op het werken aan mentale kracht en uit het putten van inspiratie uit levenslessen van anderen. Zo zou door het vergroten van mentale kracht er beter omgegaan kunnen worden met de obstakels in het leven. Prestatie speelt daarbij een grote rol. Een voorbeeld van een auteur die hier gebruik van maakt is Dai Carter, die wijsheid haalt uit zijn militaire verleden.

Van den Heuvel ziet al langer dat mensen die onder druk staan levenslessen en tips willen van oorlogsoverlevenden of mensen met een militaire achtergrond. Daar zijn boeken van Holocaust-overlevers Edith Eger en Viktor Frankl voorbeelden van. "Het lijkt mij dat de mensen die dit willen lezen zich enorm onder druk gezet voelen, en dat zij denken dat de levenslessen opgedaan in oorlog of een concentratiekamp hen in hun dagelijks bestaan verder helpt. Die vergelijking vind ik vrij grotesque."