Hoe je Molenbeek kunt helpen met theater

De Vlaamse schrijver Stefan Hertmans schreef de theatermonoloog Molenbeek 2016 speciaal voor Re:Creating Europe, een driedaags forum over de waarde van kunst en cultuur voor Europa. Met de eenakter hoopt hij het publiek te verleiden tot empathie: probeer de ander te begrijpen - zelfs als je het niet met hem eens bent. "Dat komt niet voort uit morele overtuiging", verduidelijkt hij aan de telefoon, "maar gewoon uit het feit dat ik geen andere manier zie om te bestaan. Je geliefde, je kinderen, je collega's - hoe kun je sociaal functioneren als je niet probeert je in te leven in de ander?"

Populistische hel

Hertmans maakt zich weinig illusies: "Wij kunstenaars hoeven niet te denken dat we de wereld kunnen veranderen. Maar al te vaak predikt de beste kunst alleen voor eigen parochie." Ook wil hij niet spreken van zijn 'taak' als schrijver, dat doet te veel denken aan een figuur met een geheven vingertje. "Maar je hebt als auteur wel een platform, en de luxe van spreekruimte. Daarom is het onze plicht er heel goed over na te denken wát we zeggen."

Hertmans pleit voor voorzichtigheid. "Niet dat ik bang ben, integendeel. Maar bij jullie in Nederland - om maar eens in wij en zij te praten - lijkt het wel of je iedere moslim mag platbeledigen omwille van de heilige vrijheid van meningsuiting. Maar oh wee als er iets wordt teruggezegd. Ik vind dat zorgelijk, het staat voor mij symbool voor een democratie die de weg kwijt is. Dat is geen democratie, maar een populistische hel."

Vier minuten in de ogen kijken

Juist voor de mensen die - niet gehinderd door enige kennis van zaken - maar wat roepen, zou kunst iets kunnen betekenen, denkt Hermans. "Het is de ontmoeting met de gevoelens van de ander die het inzicht van mensen doet veranderen - niet de argumenten. Ken je dat filmpje dat rondgaat op internet waarin 'normale mensen' tegenover vluchtelingen worden gezet? Ze hoeven elkaar alleen maar minutenlang in de ogen te kijken. Sommigen zijn tot tranen toe geroerd."

Hertmans: "Al dat getier in de media komt doordat mensen elkaar niet in de ogen willen kijken. Kunst is bij uitstek de communicatievorm die wél een blik in de ogen van de ander biedt."

Molenbeek 2016, met Monic Hendrickx in de hoofdrol, speelt om 16.45 in Theater Bellevue, als onderdeel van Re:Creating Europe.