Duitse democratie heel anders dan Nederland: 'PVV had daar niet bestaan'

De Graaf is een Duitslanddeskundige. Ze studeerde in het land en promoveerde met een onderzoek naar kerken in de DDR. Daarnaast is ze een groot liefhebber van onze Oosterburen: ze gaat er vaak heen op vakantie. Een 'germanofiel', zo zegt ze zelf.

In Duitsland werd in de jaren 30 de democratie stukje bij beetje afgeschaft door de NSDAP van Adolf Hitler. Na de Tweede Wereldoorlog werd de democratie opnieuw opgebouwd en werden er regels ingevoerd om het weerbaar te houden.

De Graaf: "In Duitsland hebben ze de democratie tanden gegeven. Dat betekent dat de democratie zo is ingericht dat het met democratische middelen uitgehold moet worden. Er zijn allerlei leitplanke – vangrails – ingesteld om te voorkomen dat de democratie zichzelf de nek om zou draaien."

Eén van die vangrails is de kiesdrempel: in Duitsland moet je minimaal 5 procent van de stemmen halen om in het parlement te komen. Hierdoor voorkom je dat allerlei kleine partijen met extreme ideeën worden gekozen. Om deze reden kent Duitsland maar een handjevol landelijke partijen, terwijl we er in Nederland veel meer hebben.

Een tweede vangrail is de zogenaamde 'constructieve motie van wantrouwen': een regering mag pas weggestuurd worden als er al een alternatief is. "Je moet al een kant-en-klare andere regering klaar hebben staan. Heel interessant", zegt De Graaf.

Partijverbod

Nog een vangrail: een partijverbod. "Dat is nogal een nucleair middel, maar in Duitsland is het regelmatig gebruikt tegen partijen die anti-democratisch zijn. Tegen communistische partijen, neonazi-partijen en delen van de AfD", vertelt ze.

Voor partijen zijn er ook strengere interne regels. Zo moet een partij een interne ledendemocratie hebben. De grootste partij van Nederland, de PVV, heeft dat niet, en zou in Duitsland dus ook niet tot het parlement moeten worden toegelaten. "In Nederland hebben we gedacht: wij zijn allemaal zo lief, het zal hier niet zo’n vaart lopen."