Wat trekt jonge mannen zo aan in Jordan Peterson? 'Ze hebben behoefte aan duidelijkheid'

De liturgie staat vast, de muziek doet oosters aan en de diensten zijn in het Syrisch-Aramees: de Orthodoxe Kerk is duizenden jaren oud. In deze moderne tijd zou je dan ook niet verwachten dat de kerk een enorme groei doormaakt. Maar in tien jaar tijd groeide deze oude, traditionele kerk met zo’n 30 procent en is met ruim 250.000 leden inmiddels de derde christelijke stroming van Nederland.

Naast de instroom van veelal Syrische en Oekraïense migranten, ziet Van der Kaap opvallend veel autochtone Nederlanders met interesse in de Orthodoxe Kerk. "Met afstand de grootste groep nieuwe dopeling in mijn kerk, zijn mensen met een autochtone, Nederlandse achtergrond waarvan de ouders al niet meer religieus zijn", zegt Van der Kaap, die zich op vrij jonge leeftijd bekeerde tot deze kerk.

Ook steeds meer jongeren weten de kerk te vinden, ook al zijn ze er niet mee opgegroeid en verstaan ze de taal niet. Wat trekt hen zo aan in de kerk? "De kerk is altijd gewend om tegen de stroom in te gaan", vertelt Van der Kaap. "Er is een baken van rust en waarheid, daar zijn mensen blijkbaar toch naar op zoek."

Verantwoordelijkheid nemen

Online is de Orthodoxe Kerk zelfs razend populair. Zo praten ook populaire influencers als Jordan Peterson en Andrew Tate heel positief over de kerk. Zij staan bekend om hun boodschap dat mannelijkheid in deze tijd onder druk staat. Onder hun miljoenen luisteraars en volgers bevinden zich veel jonge mannen.

Mannen moeten meer verantwoordelijkheid nemen: dat zegt Peterson en dat maakt hem zo populair onder jonge mannen, zegt Van der Kaap. "Het klinkt misschien kinderachtig, maar het blijkt dus dat mensen dat nodig hebben. Hij heeft het met ze te doen en kan hen een oplossing bieden."

Die oplossing wordt ook een beetje uitgedragen in de traditionele Orthodoxe Kerk, zegt Van der Kaap: "Het gaat niet om 'you only live once' of zoveel mogelijk plezier maken. Het gaat om verantwoordelijkheid nemen in je leven, om essentiële dingen."

Ook de kerk is duidelijk, zegt hij: "Je hebt niet zomaar een taak, maar het is je goddelijke taak om een godvrezend gezin te stichten, die gezond te houden en te onderhouden. Dat is die duidelijkheid waar veel mensen naar zoeken."

Stereotype rolpatronen

Theoloog en vaste gast in de podcast Stefan Paas wijst erop dat de namen van Jordan Peterson en andere influencers (zoals de omstreden Andrew Tate) worden geassocieerd met een masculiene of patriarchale cultuur. "Daarmee bedoelen ze stereotype rolpatronen: je bent een man, dus dan wordt dit soort dingen van je verwacht."

Maar lang niet iedereen past daarin, zegt hij. "Er worden rolpatronen en verschillen benadrukt om duidelijkheid te hebben. En er zit ook een nadeel in om alles open en vaag te laten. Maar niet voor iedereen is het zo duidelijk, sommige mensen leven in dat grijze gebied. Er is natuurlijk ook een risico om rolpatronen vast te hameren."

Omstreden opvattingen

Maar de meeste mensen passen daar wel in, reageert Van der Kaap. Hij vraagt zich af wat er mis is met stereotype rolpatronen: “Biologische verschillen tussen man en vrouw zorgen ook voor rolverdeling. Voor de kerk is het grijze gebied niet nieuw. Er is een norm als het gaat over de rolverdeling tussen man en vrouw en daar streven we naar. Dat er uitzonderingen en worstelingen in zijn, ontkent niemand."

Hij vindt het moeilijk dat zulke opvattingen tegenwoordig omstreden zijn: "Ik vind het moeilijk dat als je tegen zaken als het homohuwelijk bent of vindt dat kinderen recht hebben op een goede vader en moeder, je wordt gezien als een of andere patriarchale onderdrukker. 'Je mag het niet zeggen', wordt gezegd door dezelfde mensen die zeggen dat ze juist voor vrijheid zijn."

Maar wat als het voor anderen uitsluitend werkt? Het moet wel in balans zijn, zegt Van der Kaap. "Je moet niet doorslaan in dingen, dan gaat het zijn doel voorbij. Persoonlijke vrijheid is heel erg belangrijk. Want in persoonlijke vrijheid kan echte liefde ontstaan. Dus we kunnen ook nooit iemand dwingen om je te conformeren aan bepaalde regels."