IJsland is verdeeld; de Piratenpartij profiteert

Afgelopen april gingen duizenden IJslanders de straat op om te demonstreren tegen de regering maar voornamelijk tegen president Sigmundur David Gunnlaugsson. Uit de Panama Papers bleek dat hij zich schuldig had gemaakt aan belangenverstrengeling en hoewel hij aanvankelijk van geen wijken wilden weten, trad hij na dagenlange protesten toch af. NPO Radio 1-verslaggever Martijn Grimmius ging voor De Ochtend op zoek naar de onvrede in IJsland.

De Piratenpartij speelt handig in op die onvrede. Momenteel bezetten ze drie van de 63 parlementszetels, maar in april werd hun potentiële nieuwe aandeel ineens geschat op bijna 45 procent.

Birgitta Jónsdóttir is één van de bekendste gezichten van de piratenpartij. Haar zwartgeverfde haren, donkere kleding en kisten aan de voeten tonen haar activistische wortels. "Ik ben altijd al een punker geweest", vertelt ze.

Jónsdóttir is niet de leider van de partij, want die hebben piraten niet. Een platte structuur, het rouleren van verantwoordelijkheden, mensen plaatsen waar hun kracht ligt, geen oude democratische structuren, maar op zoek naar nieuwe vormen en mensen van onderaf laten meebeslissen: dát is waar de Piratenpartij voor staat.

Charles Gittens is politiek verslaggever voor de Engelstalige editie van de grootste krant van IJsland, Morgunbladed. Hij verklaart het succes van de Piratenpartij vooral vanwege het feit dat mensen, net als in veel andere landen van Europa, iets anders willen. Ze zijn teleurgesteld in de traditionele partijen.

De piraten staan bovenaan

Minister-president Sigurður Ingi Jóhannsson heeft niet zo gauw een verklaring voor het succes van de piraten. Hij hoopt dat veel mensen zullen inzien dat het nu goed gaat met IJsland en dat ze dat willen behouden door een stem uit te brengen op één van de regeringspartijen.

Toch laten de laatste peilingen iets anders zien. De twee regeringspartijen staan op fors verlies en de Piratenpartij staat momenteel bovenaan. En of ze nu wel in de regering zullen gaan zitten, de piraten zullen een belangrijke rol gaan spelen in de IJslandse maatschappij. "Ik schat hun aandeel in het nieuwe parlement op minimaal 20 procent", zegt politiek verslaggever Charles Gittens.

Birgitta Jónsdóttir krijgt er een beetje kippenvel van als ze eraan denkt dat ze binnenkort misschien premier van IJsland is. Het is een enorme verantwoordelijkheid. Ze heeft het al vaak mis zien gaan. Bij politici, maar ook bij bankiers. Aan haar de taak om daar binnenkort misschien persoonlijk verandering in te brengen.

Bekijk hier de reportage van Martijn Grimmius