Marokko heeft de trauma’s van de repressie nog lang niet verwerkt

Broodprotesten

De trauma’s van de 'jaren van lood', vernoemd naar de vele kogels die in die tijd zijn afgevuurd, zijn op veel plekken nog niet verwerkt. Ook in Casablanca, de stad waar in 1981 op één dag meer dan 600 betogers werden doodgeschoten tijdens zogenaamde broodprotesten.

"De prijs van brood en andere basale benodigdheden werden omhoog gegooid", legt Bouazza uit over de aanleiding van het protest. "Mensen kunnen repressie heel lang verdragen, maar op het moment dat je aan het meest basale komt, zoals brood, dan verdwijnt de angst en overheerst de woede, en dat is ook gebeurd in Casablanca."

Ook Bouazza kan zich de jaren van de repressie nog herinneren: "Ik herinner me dat toen ik daar als kind was, dat we daar op straat liepen in stad, en dat de angst er heel erg was voor de agenten en de politie, en dus ook voor de staat." "Het was een hush hush society."

Nieuwe generatie

Vorig jaar kwam de Marokkaanse filmmaker Asmae El Moudir met de film The Mother of All Lies, een documentaire waarin de maker in haar eigen familiegeschiedenis duikt en de trauma’s uit die tijd boven tafel haalt. Ze spreekt daarin onder andere met familieleden uit Casablanca die de broodprotesten hebben meegemaakt.

Volgens Bouazza past de film in een trend waarin de nieuwe generatie anders omgaat met de herinneringen uit die tijd. "De generatie van El Moudir staat veel opener in het leven. Ze zijn ook veel minder belast met de pijn en de trauma van het verleden. Het werkt wel door, maar ze hebben het zelf niet meegemaakt, en dat geeft vrijheid." "Je ziet dat er heel veel beweging in zit. In het doorbreken van taboe’s en het uitdagen van normen. Dat is heel spannend."