Deporteert Rusland Oekraïense vluchtelingen naar eigen gebied?

"Het is goed om te bedenken dat er verschillende groepen zijn als we kijken naar de vluchtelingen die in Russisch gebied eindigen", vertelt NOS-buitenlandredacteur Christiaan Paauwe in het NOS Radio 1 Journaal.

Groepen

"Er zijn wel Oekraïners die naar Rusland willen, omdat ze pro-Russisch zijn of familie hebben in Rusland”, zegt Paauwe. “Op basis van ooggetuigen en wat hulporganisaties zeggen, blijkt wel dat er op grote schaal Oekraïners in Rusland of Russisch bezet gebied beëindigen terwijl ze dat helemaal niet willen."

"Ze lopen dan bijvoorbeeld op straat, worden tegengehouden en dan op bussen gezet. Of dat de situatie niet meer houdbaar is, zoals in Marioepol. Daar hebben mensen maanden onder erbarmelijke omstandigheden moeten leven en dan is de enige manier om hun leven te redden ze naar Russisch gebied te gaan. Humans Rights Watch zegt wel: mensen moeten altijd het recht hebben om zich te verplaatsen, ander is het in strijd met de Geneveconventie. Dat zou Rusland hier ook doen."

"Sommige mensen hebben Rusland wel kunnen verlaten, maar ze weten niet altijd hoe. Ook hebben niet alle vluchtelingen de goede reisdocumenten of geld. Dan zijn ze eigenlijk aan hun lot overgelaten en moeten ze wel de Russische autoriteiten volgen", legt Paauwe uit. “Van berichten online zien we dat groepen ver in Rusland zijn beland. Zelfs tot Vladivostok."

‘Evacuatie’

Oekraïners kunnen terecht komen in zogenoemde 'filtratiekampen'. "Het is een term dat we op veel plekken nu terug zien komen. Ook van familie van en ooggetuigen. We weten dat Rusland mensen structureel ondervraagd. Ze kijken wat hun relatie is met Oekraïne."

"Ze nemen sowieso foto’s en nemen vingerafdrukken af, maar daarnaast zijn er ondervragingen en kijken wat er in je telefoon staat. Wat voor connecties, foto’s en sociale media posts. Allemaal om te kijken of mensen niet pro-Oekraïens zijn of een relatie hebben tot de Oekraïense regering. Die worden als Nazi’s bestempeld. Wat daarmee gebeurt weten we niet. Organisaties maken zich dan ook grote zorgen om deze groep, gezien de verschrikkingen die we al hebben gezien van deze oorlog."

Rusland

Rusland ziet het niet als deporteren. "Vanaf het begin van de oorlog verkoopt Rusland dit als een speciale militaire operatie om Oekraïners te redden van de Nazi’s. Je ziet op TV ook beelden van vluchtelingen die gered worden. Mensen die Rusland bedanken."

"Wat opvalt is dat er weinig berichten en beelden zijn vanuit de filtratiekampen zelf. Dat laten ze niet echt zien. Een Oekraïense hulporganisatie zei: al deze vluchtelingen zijn door Rusland uit hun huis gedwongen en als ze dan verplaatst worden naar bezet gebied zijn het per definitie deportaties."