Hoe een schaaktalent hoop brengt in een Ugandese sloppenwijk

"Het is een interessant leven kan ik je zeggen, voor iemand zonder verwachtingen. Er was niemand die me inspireerde en ik kende alleen Katwe, de sloppenwijk," vertelt Phiona. Ze wordt inmiddels de Slumdog Millionaire van Uganda genoemd.

"Ze is de ultieme underdog", schrijft sportjournalist Tim Crothers in zijn boek ‘The Queen of Katwe’ over het opmerkelijke leven van Phiona Mutesi. Dit boek is nu verfilmd door Disney. “De Afrikaan is de underdog van de wereld, de Ugandees de underdog van Afrika, iemand uit Katwe is de underdog van Uganda en een meisje de underdog van Katwe.”

Beluister hier de reportage over Phiona in De Ochtend op NPO Radio 1:

Op een dag in 2005 stond Phiona in het klaslokaal van schaakcoach Robert Katende. "Ze zeggen dat ik haar ontdekt heb, maar zij vond mij", lacht Katende. Phiona hoorde dat je een gratis maaltijd kon krijgen bij de schaakclub, daarom gaf ze zich op. Maar al snel waren de maaltijden bijzaak, Phiona bleek een natuurtalent te zijn. In 2007 werd ze nationaal jeugdkampioen, won ze een beurs en kon ze weer naar school. Ze is nu 20 en heeft buiten de sloppenwijk een huis laten bouwen van het geld dat ze verdiend heeft.

"Het schaakbord is als het leven zelf, je moet alles plannen waar je aan begint", vertelt ze. Dat leerde ze van haar coach Katende. Hij probeert de kinderen levenslessen bij te brengen, aan de hand van het schaakbord. "Het is een spel van strategie, beslissingen nemen, problemen oplossen. Als je de vaardigheden van het schaakbord op je leven toepast, kan je niet meer falen." Katende heeft inmiddels 1200 kinderen aan het schaken gekregen in Kampala en Noord-Uganda. Tientallen van hen konden dankzij beurzen weer naar school en de universiteit. Hij is er best trots op. "Sommige kinderen leefden op straat en hadden geen hoop in het leven. Nu dromen ze ervan om advocaat of ingenieur te worden."

'Ik wil de hoop herstellen'

In haar wijk is Phiona een heldin en er melden zich elke dag nieuwe kinderen voor de schaakclub. Ze is blij dat haar leven zo is gelopen. "Als ik schaken niet had, had ik waarschijnlijk al vier of vijf kinderen gekregen. Ik denk dat er nu veel gaat veranderen. We willen een schaakschool bouwen zodat de kinderen onder goede omstandigheden kunnen schaken."

In Katwe kijken de mensen uit naar de film. Veel van hen speelden mee en hebben daar geld voor gekregen. "Ik hoop dat de film meer kinderen inspireert, zij die de hoop hebben verloren, zoals ik had. Ik wil de hoop herstellen."