Wat heb je aan een Nederlander in Brussel?

"Dat is volkomen terecht en je hebt groot gelijk dat je je er zo over opwindt", antwoordt de hoogleraar Politicologie aan de Radboud Universiteit. Zij is uitgenodigd om uit te leggen hoe het circus werkt en wat wij als Nederland zouden hebben aan een Europese topfunctie.

Luister vooral ook Jortcast

{podcast audio="111932" caption="#137 - Nederland mist een topfunctie en dat is goed nieuws." }

Konijn

"Het tragische is eigenlijk dat het Europese Parlement bedacht heeft dat het anders moest en dat zij zelf het voortouw wilden nemen. Maar dat proces, waarbij de grootste fractie in het Europees Parlement een spitzenkandidaat aanlevert die dan voorzitter van de Europese Commissie wordt, die voorzet is dit keer door de regeringsleiders volledig genegeerd", zegt Van der Vleuten.

"Is dit dan het ultieme bewijs dat de politiek inderdaad een baantjescarroussel is, waarbij men eigenlijk alleen maar bezig is met de eigen volgende functie? Of is dit onvermijdelijk in het machtsspel in Europa?", vraagt dr Kelder.

"Dit was juist géén baantjescarroussel", zegt Van der Vleuten. De naam van Von der Leyen was nog vrijwel onbekend. "Dit was een konijn uit de hoge hoed. Wat we hier vooral zien is het politieke spel dat gespeeld wordt: de regeringsleiders hebben bepaalde belangen. Ze willen een kandidaat blokkeren of ze willen hun eigen kandidaat naar voren schuiven. En ze willen vooral niet dat het Europese Parlement of bijvoorbeeld de afdeling personeelszaken van de Europese Commissie beslist wie de voorzitter wordt."

Het gaat de regeringleiders dus vooral om het hebben van invloed. Want als je invloed kan uitoefenen op zo’n benoeming dan kun je ook andere zaken voor elkaar krijgen. Je kunt je stem uitruilen om bijvoorbeeld steun voor andere plannen te verzamelen.

Onze man in Brussel

"Maar wat hebben we er eigenlijk aan", wil dr Kelder weten. "Waarom is het belangrijk welke nationaliteit iemand heeft? Wat heeft Frans Timmermans,‘onze man in Brussel’, voor Nederland gedaan?"

"Als je een Nederlander op een topfunctie hebt zitten, heb je toegang tot heel veel informatie en in een onzekere wereld is dat een groot goed", zegt Van der Vleuten. "Daarnaast maakt een Nederlander de diplomatie ook veel gemakkelijker omdat het ambtenarenapparaat dat zo’n topfunctie met zich meebrengt dan ook vaak door Nederlanders wordt ingevuld."

"Maar het tegenstrijdige is dat een Nederlander in de Europese Commissie nooit openlijk de Nederlandse belangen zal behartigen. Er is een absoluut taboe op het volstrekt uitgesproken behartigen van het nationale belang", zegt Van der Vleuten. "De commissie kan niet alleen het volledige Europese beleid bepalen. Een heel groot deel van het politieke proces wordt vormgegeven door andere Europese instituties, zoals de Europese Raad en het Europees Parlement", zegt Van der Vleuten. De informatie die een positie in de Commissie oplevert kan dus ergens anders in de Europese arena worden gebruikt.